«Εάν μπορείς να το ονειρευτείς τότε μπορείς και να το πετύχεις» έλεγε ο Walt Disney, κάτι που ο Χρύσανθος Πανάς, μαζί πάντα και με τον αδελφό του Σπύρο, το εφάρμοσαν στον απόλυτο βαθμό! Ο ιδρυτής του πιο όμορφου χώρου διασκέδασης της Ελλάδας, του Island, μας υποδέχεται στο υπέροχο «νησί» του, μας ξεναγεί στους χώρους του και μέσα από μια άκρως ενδιαφέρουσα συζήτηση μας ταξιδεύει στα χρόνια εκείνα που «τα θέλω» ήταν πιο ισχυρά από «τα πρέπει» και η νεανική τρέλα, ο ρομαντισμός και το ταλέντο δυο ανήσυχων νέων μετατράπηκαν από hobby στην ισχυρότερη ίσως, επιχείρηση του κλάδου τους.
Με αποδείξεις κι όχι λόγια και πυροτεχνήματα εντυπωσιασμού θέλει να πείσει όλους τους νέους πως όταν τα προβλήματα είναι πολλά, τότε τα όνειρα θα πρέπει να είναι ακόμη περισσότερα και το πείσμα απύθμενο… Σήμερα περισσότερο από ποτέ η χώρα μας έχει ανάγκη αυτούς τους ανθρώπους που σέβονται την ιστορία μας, τον πολιτισμό μας, την τέχνη και την κουλτούρα και αποτελούν ισχυρούς μαγνήτες για τον υψηλής ποιότητας τουρισμό. που άλλωστε είναι το μόνο «προϊόν» που παράγει η Ελλάδα. Εάν ο Χρύσανθος και ο Σπύρος Πανάς είχαν χτίσει την «αυτοκρατορία» τους στην Αμερική, με τις ικανότητες τους και το έργο που μπορούν να δημιουργήσουν σήμερα είμαι σίγουρη πως θα τους ανήκε το μισό Manhattan.
Ο λόγος που ο ίδιος πιστεύει πως τα κατάφεραν τόσο καλά δεν είναι άλλος από τις γερές βάσεις που πήραν από την οικογένειά τους, η παιδεία και την κουλτούρα που τους χάρισαν απλόχερα οι γονείς τους και το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσαν…
Συνέντευξη: Πέτια Σαληκυριάκη-Παπαδάτου,
Φωτογραφίες: Βάνιας Ξύδας, Make up/Hair styling: Μάγδα Δημητράκου
Η φωτογράφιση έγινε στους χώρους του Island Club restaurant
Μιλάει πάντα στον πρώτο πληθυντικό γιατί όλα ανήκουν σε μια κοινή προσπάθεια με τον μεγαλύτερό του αδελφό: «με τον Σπύρο ενώσαμε από μικροί τις δυνάμεις μας, μετά τον χαμό του πατέρα μας και από τότε βαδίζουμε από κοινού και δόξα τω θεώ τα βρίσκουμε απόλυτα, είμαστε συμπληρωματικοί, ασχολούμαστε με διαφορετικούς τομείς και ο καθένας δίνει τον καλύτερο του εαυτό σε ό,τι κάνει και στηρίζει τον άλλο όταν υπάρχει ανάγκη».
«Μια από τις μεγαλύτερες ανθρώπινες επιτυχίες είναι να μπορείς να κάνεις το hobby σου επάγγελμα, να δουλεύεις σκληρά από το πρωί μέχρι το βράδυ και να μην κουράζεσαι, αλλά αντιθέτως να περνάς όμορφα». Πώς όμως, το πέτυχαν αυτό; «Όλα ξεκίνησαν αθώα, από διάθεση να κάνουμε party με τους φίλους. Ο αδελφός μου έπαιζε μουσική, του άρεσε να είναι ο dj και εγώ ήμουν πάντα ο πιο κοινωνικός. Αποφασίσαμε λοιπόν, να δημιουργήσουμε το πρώτο Island, στον χώρο του ομίλου της Βουλιαγμένης. Διαμορφώσαμε μόνοι μας στη νότια παραλία ένα μπαράκι υπαίθριο που είχε έναν αυθορμητισμό γιατί το κάναμε με αγάπη. Μαζέψαμε την παρέα μας που καθώς ήταν παιδιά από καλές οικογένειες, με παραστάσεις, με παιδεία και με εικόνες από ταξίδια στο εξωτερικό, βοήθησαν σημαντικά. Και μπήκαν όλοι μέσα στο «παιχνίδι». Η γυναίκα μου η Έλενα, τότε ήταν απλά φίλη και ήταν με τα υπόλοιπα κορίτσια της παρέας, barwoman. Άλλος έκανε τον μετρ, ο Σπύρος ήταν στην μουσική, εγώ έκανα δημόσιες σχέσεις. Είχε τεράστια επιτυχία και χωρίς τίποτα μελετημένο. Ήταν η δεμένη παρέα και η καλή διάθεση που περνούσε στον κόσμο, που το εισέπραττε και έτσι το Island δεν άδειαζε ποτέ». Ακόμη και το όνομα δεν ήταν τυχαίο, σε μια εποχή που κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί όσα θ’ ακολουθούσαν, νησί… Island, σε μια πρωτεύουσα όπου τίποτα ποτέ δεν είχε καταφέρει να θυμίσει νησί. Και το πιο εντυπωσιακό είναι, το ποιος ήταν ο εμπνευστής του ονόματος… «το σκέφτηκε η Έλενα πάνω σε ένα brain storming. Λέγαμε πως αυτό που δημιουργούμε θέλαμε να θυμίζει Μύκονο, που τότε ήταν της μόδας και δεν είχε καμία σχέση με την σημερινή Μύκονο, τότε ήταν με μποέμ ανθρώπους, με κυρίες με τα καφτάνια τους. Θέλαμε ο χώρος να αποπνέει αυτήν την ελευθερία της Μυκόνου. Και τότε η Έλενα πετάχθηκε και είπε: «αφού θέλουμε να θυμίζει νησί, ας το πούμε Island».
Το παρεΐστικο πάρτι μετατρέπεται σε επάγγελμα
Όταν αυτό που κάναμε άρχισε να «φουντώνει», δημιουργήθηκε πρόβλημα στον Όμιλο, γιατί ήταν αθλητικός χώρος. Έτσι, ο πατέρας μου μας πρότεινε να μεταφερθούμε σ’ ένα ξενοδοχείο που σήμερα ονομάζεται Vouliagmeni Suits (τότε λεγόταν “Greek Coast”). Πήγαμε για δυο καλοκαίρια –εξακολουθούμε και το κάνουμε για hobby!
Η απώλεια
Και μέχρι εδώ ήταν όλα απλά, δύο νέοι και η παρέα τους κάνανε πάρτι, περνούσαν καλά τα καλοκαίρια και το χειμώνα επέστρεφαν στις δραστηριότητές τους. «Συνεχίζαμε ακάθεκτοι, εγώ εργαζόμουν σε μια ναυτιλιακή εταιρία και σπούδαζα παράλληλα, ενώ ο Σπύρος έκανε επαγγελματικά τον dj! Εγώ ήμουν ακόμη αποφασισμένος πως θα συνεχίσω με τα ναυτιλιακά και ο Σπύρος ήταν αυτός που το κυνηγούσε περισσότερο τα πρώτα χρόνια. Έτσι, ήμουν περισσότερο η ψυχή της παρέας κι εκείνος που το οργάνωνε σε μία βάση επαγγελματική».
Όμως, ο θάνατος του πατέρα τους, όταν ήταν γύρω στα είκοσι και οι δύο, τους έκανε να αναθεωρήσουν τα πάντα, αλλάζοντας τρόπο σκέψης και πορείας. «Μέχρι τότε είχαμε διαφορετικές δραστηριότητες. Όμως, το κομβικό σημείο που ενώσαμε τις δυνάμεις μας και ξεκινήσαμε μια κοινή πορεία υπήρξε ο θάνατος του πατέρα μας. Τώρα πια, συνειδητοποιώ πόσο σκληρό είναι για ένα αγόρι να χάνει τον πατέρα του, όταν έχει ακόμη ανάγκη την στήριξή του. Τότε λοιπόν, τα ζυγίσαμε και ψάξαμε τι ήταν εκείνο που μας έκανε ευτυχισμένους. Για τον Σπύρο δεν υπήρχε δίλλημα, ήταν το κομμάτι με το οποίο ήθελε να ασχοληθεί. Το ίδιο ίσχυε τελικά και για μένα».
Το Island
Σε ποιόν ανήκει το «χρυσό» οικόπεδο του Island;
Στην εκκλησία.
Και πως σας επέτρεψαν να δραστηριοποιηθείτε στον χώρο τους;
Το νοικιάσαμε δεσμευόμενοι πως θα διαμορφώσουμε την ανάπτυξη σε αυτόν τον χώρο. Μάλιστα, ανανεώσαμε πέρυσι το συμβόλαιο μας. Κι όταν το αναλάβαμε οραματιστήκαμε τον βράχο να γεμίζει με πράσινο και να μεταμορφώνεται ο χώρος σε κάτι ειδυλλιακό. Έτσι, το πρώτο πράγμα που κάναμε ήταν να προχωρήσουμε σε βιολογικό καθαρισμό όλης της έκτασης.
Αυτό για εκείνη την εποχή μου ακούγεται σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας.
Θεωρώ πως τίποτα δεν είναι τυχαίο κι εγώ με τον Σπύρο πήραμε πολύ σπουδαίες βάσεις από την οικογένειά μας. Μας μεγάλωσαν με παιδεία και αρχές που στις μέρες μας σπανίζουν. Τότε οι γονείς μας, μας πέρασαν πολύ έντονα την περιβαλλοντική συνείδηση. Πριν από είκοσι χρόνια εδώ δεν υπήρχαν αυτά τα φυτά, είναι όλα μεταφυτευμένα και αναπτυγμένα λόγω του βιολογικού καθαρισμού.
Θέσατε γερές βάσεις, γιατί ξεκινώντας την επιχείρηση σας δεν αφήσατε τίποτα στην τύχη. Το καλύψατε κυριολεκτικά από παντού ώστε αυτό που δημιουργείτε να έχει διαχρονικότητα και να ξεχωρίζει.
Σκεφτήκαμε ότι μια τόσο μεγάλη έκταση πάνω από την θάλασσα θα πρέπει να γεμίσει με πράσινο για να φανεί όμορφη. Για αυτό το λόγο συνεργαστήκαμε με landscapers και μελετητές. Μας ενδιέφερε όλα να είναι καλόγουστα και να εντάσσονται μέσα στο περιβάλλον με φυσικό τρόπο. Το σημαντικό είναι πως η αισθητική μας ταυτίζονταν και αντιλαμβανόμασταν μόνο με ένα βλέμμα όσα έπρεπε να γίνουν. Για εκείνη την εποχή το club σε συνδυασμό με το φαγητό ήταν πρωτοποριακό και ειδικά εδώ που ήμαστε απομακρυσμένοι. Τότε όσοι αναφέρονταν στο location έλεγαν πως είναι τρομερό disadvantage.
Είσαστε οι μοναδικοί επιχειρηματίες που στις συνεντεύξεις τους αναφέρονται σε αστικό πολιτισμό. Αυτός ήταν και ο λόγος που επιλέξατε ένα «απομονωμένο» σημείο για να αναπτυχθείτε;
Θέλαμε να μην ενοχλούμε τον κόσμο με τη μουσική, με τα αυτοκίνητα. Είχαμε συναίσθηση ότι όταν κάνεις κάτι που αφορά τη διασκέδαση επηρεάζεις εκείνον που ζει στην περιοχή σου. Άρα οφείλεις να τον σέβεσαι και να τον προστατεύεις για να σε αποδεχτεί και να σε σεβαστεί. Σημασία δεν έχει να προοδεύουν μόνο οι δικές σου επιχειρήσεις. Είναι ανούσιο αν οι υπόλοιποι δεν πηγαίνουν καλά. Πρέπει η αγορά, η περιοχή, η χώρα να πηγαίνει καλά. Θέλαμε το Island να έχει αναφορά στην Ελλάδα, στην ομορφιά της χώρας μας, στον πολιτισμό μας, την αρχιτεκτονική του Αιγαίου. Και όλα αυτά έπρεπε να γίνουν κάπου που να μην επηρεάζουν τον περιβάλλοντα χώρο, τη γειτονιά, την περιοχή.
Το πρώτο πάρτι που έγινε στο Island το θυμάστε;
Απόλυτα! Το είχα κάνει με τον κολλητό μου εκείνης της εποχής, τον Άγγελο Μεταξά. Είχαμε τελειώσει τον στρατό και κάναμε το πάρτι απόλυσης που σημείωσε μεγάλη επιτυχία. Την πρόσκληση μάλιστα, μας την είχε κάνει ο Κυρ ο γνωστός σκιτσογράφος. Και τώρα, μετά από τόσα χρόνια όταν κοιτάζω τις φωτογραφίες συνειδητοποιώ πόσο ανεπιτήδευτα ήταν όλα.
Συνειδητοποιούσατε ότι όσα κάνετε, φορούσατε, λέγατε, επηρέαζαν μια ολόκληρη γενιά που ήθελε να σας μιμηθεί;
Μπορεί να ήμασταν μια παρέα που όλοι ήθελαν να μπουν μέσα και να επηρεάζαμε το lifestyle της εποχής, όμως δεν καταλαβαίναμε ότι ορίζαμε κάποιο συγκεκριμένο lifestyle. Δεν ήταν όπως έγινε μετά, που η μάρκα και το ακριβό ρολόι έγινε συνώνυμο της καταξίωσης. Και αυτό είναι κάτι που σήμερα με ενοχλεί.
Πότε αντιλαμβάνεστε ότι αυτό που στήσατε αρχίζει να απογειώνεται;
Μετά από 2 χρόνια. Εκεί που ήμασταν οι outsiders και όλοι έλεγαν πως θα καταστραφούμε, το Island ήταν συνέχεια κατάμεστο, γεμάτο ενέργεια και αύρα πολύ δυνατή! Όλοι χόρευαν, διασκέδαζαν, ερωτεύονταν και ο κόσμος αγάπησε αυτό το μέρος.
Τα νούμερα σας απασχολούσαν;
Όχι, κατηγορηματικά. Ποτέ. Σίγουρα μας ενδιέφερε να είναι μια υγιής και βιώσιμη επιχείρηση όμως μέρος των κερδών επιλέγαμε να τα επενδύουμε πάνω της ώστε να μπορεί να εξελίσσεται.
Το εκκλησάκι σας είναι ένα από τα πιο διάσημα της χώρας μας, ελάχιστοι όμως γνωρίζουν την καλλιτεχνική του αξία.
Πράγματι, έχει σημαντική καλλιτεχνική αξία. Φτιάχτηκε από Τηνιακούς χτίστες, με Αιγαιοπελαγίτικη αρχιτεκτονική και είναι αγιογραφημένο με κάθε λεπτομέρεια. Χτίστηκε το 1997 στην μνήμη του πατέρα μας, το επιμελήθηκε ο Σπύρος με πολύ αγάπη και είναι πραγματικά ένα εξαιρετικό δημιούργημα…
Με εντυπωσιάζουν τα έργα τέχνης που υπάρχουν στους χώρους σας. Πώς ξεκίνησε αυτή η αγάπη;
Το ενδιαφέρον για την τέχνη, μου το καλλιέργησε ο καθηγητής μαθηματικών και οικογενειακός φίλος, Γιάννης Καββαδίας στην πιο τρυφερή ηλικία. Αγόρασα το πρώτο μου έργο πριν κλείσω τα 18 με οικονομίες που μάζευα για αυτόν τον λόγο μέχρι που έφτασα το 1996 να διοργανώνω εκθέσεις με ονόματα καλών σύγχρονων εικαστικών, όπως του Μανώλη Πεταλά, του Λάζαρου Λαμέρα. Αγαπάω την σύγχρονη τέχνη και ασχολούμαι με αυτήν. Το εξώφυλλο του μενού του Island δημιουργήθηκε από τον Βασίλη Φωτόπουλο και μάλιστα υπάρχει στο βιβλίο των εκδόσεων μουσείο Μπενάκη. Είναι παγκόσμια καινοτομία το μενού ενός κλαμπ να το έχει επιμεληθεί σκηνογράφος με δύο Όσκαρ.
Στον χώρο του Island υπάρχει και ένα μοναδικής αισθητικής και αρχιτεκτονικής σπίτι με θέα το απέραντο γαλάζιο. Το σπίτι αυτό αποτελεί πόλο έλξης πολλών επωνύμων του παγκοσμίου jet set που βρίσκουν εκεί ένα καταφύγιο ανάλογο των απαιτήσεων τους. Πώς αποφασίσατε να προχωρήσετε σε μια τέτοια επένδυση;
Το Private House δημιουργήθηκε το 2004 για να χρησιμοποιηθεί στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Το σημαντικό είναι πως εξασφαλίσαμε πρόσβαση με σκάφος. Ο Πωλ Άλεν (συνιδρυτής Microsoft) το είχε νοικιάσει για την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων. Στη συνέχεια πέρασαν μεγαθήρια, όπως η Μέριλ Στρίπ, ο πρίγκιπας Αλβέρτος του Μονακό, ο Βαλεντίνο, ο Μπρούς Ουίλις, ο Ίθαν Χοκ, η Λάιζα Μινέλι, ο Τόμι Χίλφινγκερ. Επίσης στο Private House έχουν φιλοξενηθεί πάρα πολλοί Έλληνες επώνυμοι καλλιτέχνες, επιχειρηματίες και πολιτικοί. Στους χώρους του έχουν γίνει μοναδικά πάρτι, εκδηλώσεις, εκθέσεις και πολλά ακόμη.
Κάτι που πολύ λίγοι γνωρίζουν είναι πως στον χώρο του Ιsland υπάρχει και ένα πολύ ιδιαίτερο camping. Έχετε σκεφτεί να το εξελίξετε;
Ναι, αυτό είναι το επόμενο μας project όσον αφορά στην εξέλιξη του Island. Άλλωστε, έχει συγκεκριμένους κατασκηνωτές που έρχονται εδώ πάρα πολλά χρόνια, είναι πολύ περιποιημένο και προσεγμένο, με πέργκολες πάνω από κάθε τροχόσπιτο, με αναρριχόμενα φυτά, για να δείχνει όμορφο. Στην επίσκεψη του ο Ίθαν Χόκ είχε ενθουσιαστεί. Θέλουμε να το αναβαθμίσουμε, να κάνουμε bungalows που θα είναι σύγχρονα και θα δίνουν την αίσθηση της ελευθερίας δίπλα στην θάλασσα. Το camping θα μετατραπεί σε ένα ξεχωριστό resort.
Το επόμενο βήμα
Και κάποια στιγμή ανοίγεστε και στο κέντρο της πόλης… Με πολύ υψηλές απαιτήσεις από τον εαυτό σας και από την αισθητική των δημιουργημάτων σας.
Ναι, το ‘97 αποφασίζουμε ότι πρέπει να επεκταθούμε και στο κέντρο. Φτιάχνουμε το Central, εισάγουμε την νοοτροπία του lounge, δημιουργούμε τα πρώτα cocktails, προσφέρουμε για πρώτη φορά sushi -που μέχρι τότε είχε μόνο το KIKU στην Ελλάδα-και φέρνουμε για πρώτη φορά τους χυμούς cranberry για να φτιαχτούν τα σωστά Cosmopolitan. Έχει υπάρξει έντονη η δραστηριότητα μας στο κέντρο όλα αυτά τα χρόνια, με το θρυλικό Dragoste, το Pomodoro και την ιδιωτική λέσχη Salon de Bricolage.
Και τώρα, σε μια άγρια εποχή, είστε έτοιμοι να κάνετε το επόμενο βήμα αποδεικνύοντας πως εκείνο το παιδικό πείσμα και ο ρομαντισμός υπάρχει ακόμη. Γιατί θέλετε να αναβιώσετε το Zonar’s, έναν χώρο που πράγματι αν βρισκόταν σε άλλη χώρα θα ήταν πολιτιστικό μνημείο;
Το Zonar’s είναι ένα ιστορικό χώρος που ακόμη και τώρα, έχει απ’ έξω με χρυσά γράμματα quotes του Ελύτη, του Χατζιδάκη, της Μερκούρη. Γύρω από το City Link υπάρχει πολιτισμός. Έχετε δίκιο πως στο εξωτερικό οι χώροι αυτοί είναι μνημεία. Κι εμείς αυτό θέλουμε να επαναφέρουμε, με τη συμμετοχή του Δήμου Αθηναίων. Θέλουμε η Βουκουρεστίου να γίνει ένας πολιτιστικός πεζόδρομος, με μπάντα που θα παίζει μουσική. Το πλάνο μας για το κέντρο είναι να κάνουμε revival της Αθήνας ώστε να ενδιαφερθούν και από το εξωτερικό και να δείξουμε πως κάτι αλλάζει. Οι επιχειρηματικές μας δραστηριότητες έχουν σχέση με τον αστικό πολιτισμό. Και πάντα έτσι θα κινούμαστε, επηρεάζοντας θετικά τη καθημερινότητα του πολίτη.
Σας φοβίζει ως επιχειρηματία το ρίσκο που παίρνετε στην συγκεκριμένη χρονική στιγμή σε μια τέτοια επένδυση που έχει και ιστορικό χαρακτήρα;
Ναι, με φοβίζει όμως, σε όλη μου την ζωή έχω μάθει να αγωνίζομαι κι έτσι θα πράξω και τώρα. Δεν σας κρύβω ότι για μια εβδομάδα έχασα τον ύπνο μου. Όμως, αποφάσισα πως θα το παλέψω. Αγαπώ την Ελλάδα, την πιστεύω γεωγραφικά. Δεν είναι τυχαία όλα όσα έχουν συμβεί στο παρελθόν.
Η κρίση
Πώς την πατήσαμε οι Έλληνες και φτάσαμε σε αυτό το σημείο;
Αν οι Έλληνες σκεφτούμε το πως πρέπει ν’ αναπτύξουμε την χώρα μας τότε θα την απογειώσουμε! Όμως, την πατήσαμε με το να κακοδιαχειριστούμε τα χρήματα της Ευρώπης. Είμαστε πλέον αναξιόπιστοι. Το Δημόσιο υπήρξε μεγάλη πληγή για την Ελλάδα και αντί να συρρικνωθεί ή να αλλάξει, επεκτάθηκε ανοίγοντας περισσότερες υπηρεσίες. Λίγο μυαλό θέλει για να κοιτάξεις γύρω σου και να δεις πως ο κουμμουνιστικός τρόπος ζωής- να το πω έτσι- δεν έχει διαπρέψει πουθενά σε όλη την υφήλιο.
Υπήρξε κάποια στιγμή που η σημερινή κυβέρνηση σας έπεισε πως είχε σχέδιο για τα όσα κάνει;
Όχι, αν και δεν πάψαμε ποτέ να ελπίζουμε.
Είστε ένας από τους λίγους επιχειρηματίες αυτού του επιπέδου που όσα χρόνια δραστηριοποιήστε δεν σας έχουν πιάσει ποτέ για παρανομίες.
Είναι στην φιλοσοφία μας να λειτουργούμε by the book. Είμαστε υπέρ των κανόνων και κατά της φοροδιαφυγής. Κι όμως είναι δύσκολο να πείσεις τους Έλληνες για την ακεραιότητα σου από την στιγμή που η παρανόμια είχε φτάσει να είναι ο κανόνας. Εμείς μέσα στην κρίση δημιουργούμε καινούργιες θέσεις εργασίας και δείχνουμε ένα καθαρό και υγιές επιχειρηματικό πρόσωπο που οι άνθρωποι με επίπεδο ή με ένστικτο για το καλό, το ακολουθούν.
Υπάρχει κάποιος πολιτικός που θαυμάζετε;
θα σας απαντήσω σε τοπικό επίπεδο, ο Γρήγορης Κασιδόκωστας. Ήταν ένας άνθρωπος με όραμα που εφάρμοσε πολλά από αυτά που είδε στο εξωτερικό σε περιοχές πετυχημένες τουριστικά όπως το Σαν Τροπέ και το Γκστάαντ. Προστάτευσε την φυσική ομορφιά της Βουλιαγμένης και κράτησε το χαρακτήρα της πόλης. Κατάφερε τις δεκαετίες που καταστράφηκαν όλες οι περιοχές να κρατήσει την Βουλιαγμένη ανέπαφη.
Μέσα στην κρίση έχει πληγεί ο καλλιτεχνικός χώρος και ο πολιτισμός μας;
Ναι, θεωρώ ότι τα τελευταία χρόνια οι πνευματικοί άνθρωποι δεν έπαιξαν τον ρόλο που θα έπρεπε. Για το μέγεθος των δραστηριοτήτων, είναι πολύ μικρό το ποσοστό των πραγμάτων που αξίζουν. Προτίμησαν εύκολες λύσεις και έγιναν πολλές αντιγραφές.
Ποιες περιοχές υποβαθμίστηκαν και ποιες ανέβηκαν:
Λόγω της κακής διαχείρισης της πολιτείας πράγματι υποβαθμίστηκαν κάποιες περιοχές. Οι δήμαρχοι άργησαν να αντιληφθούν ότι πρέπει να τις προστατεύσουν με αποτέλεσμα να υπάρξει μια ανεξέλεγκτη ανάπτυξη που δεν οδήγησε πουθενά. Το είδα να γίνεται στην Γλυφάδα και λυπάμαι πολύ γιατί ήταν μια περιοχή φανταστική -το Μαϊάμι της Ελλάδας-. Η Γλυφάδα είχε original γαλλική creperie, είχε κανονικό γερμανικό εστιατόριο το οποίο ήταν υπέροχο, είχε τα πρώτα burgers.Ακόμη και το pet shop “Manos” που υπάρχει και σήμερα ήταν και είναι ξεχωριστό. Η Γλυφάδα αργότερα δυστυχώς μεταλλάχθηκε. Τώρα είναι σε λάθος τροχιά και ελπίζω ο Δήμαρχος να δώσει την πρέπουσα σημασία ώστε η Γλυφάδα να ξαναφτιαχτεί. Θα ήθελα επίσης, το Κολωνάκι να ξαναβρεί την αίγλη του, να μείνουν οι επιχειρήσεις που ταιριάζουν στην περιοχή αυτή και να επιστρέψει και ο κόσμος που κάποτε ζούσε εκεί ή το επισκέπτονταν συχνά. Το Κολωνάκι έχει ανάγκη από τις καλές boutiques, από τα καταστήματα με άποψη αλλά κυρίως έχει ανάγκη από κατοίκους και επισκέπτες που σέβονται την φυσιογνωμία του. Η περιοχή που κράτησε το ύφος της και παρουσίασε σημαντική ανάπτυξη είναι το Παλιό Φάληρο. Ο Δήμαρχος εκεί φαίνεται να έχει κάνει σπουδαίο έργο. Τον ενδιαφέρει να διατηρήσει το περιβάλλον και την ποιότητα στην περιοχή του. Και η Βουλιαγμένη επίσης, είναι μια περιοχή που έχει προστατευτεί απόλυτα από την προηγούμενη δημοτική αρχή και ειλικρινά εύχομαι η καινούργια δημοτική αρχή να σεβαστεί αυτήν την πορεία και να την συνεχίσει.
Η οικογένεια Πανά
Έχετε ψάξει ποτέ τις ρίζες της οικογένειάς σας;
Ο πατέρας μας μιλούσε συχνά για την ιστορία της οικογένειας μας. Η μακρινή καταγωγή είναι από την Ισπανία. Η οικογένεια ήρθε στην Ελλάδα και κατοίκησε στην Κεφαλονιά. Ο προπάππους μου γεννήθηκε στο νησί και ο αδελφός του ήταν γιατρός και μάλιστα ήταν ο άνθρωπος που καθιέρωσε την οφθαλμολογία ως ειδικότητα στο Παρίσι. Στο Παρίσι υπάρχει ένα πελώριο άγαλμά του στο νοσοκομείο Hôtel-Dieu. Ο παππούς μας είχε φτιάξει τα πρώτα κινηματογραφικά studios στην Ελλάδα, πριν από την Φίνος Film. Ταινίες όπως «Οι απάχηδες των Αθηνών», που ήταν το ντεμπούτο του Κωνσταντάρα στον κινηματογράφο, γυρίστηκε στα studios του παππού μας.
Μεγαλώσατε πλουσιοπάροχα, καθώς κατάγεστε από μια εύπορη οικογένεια;
Μεγαλώσαμε χωρίς να μας λείπει τίποτα, αλλά και χωρίς υπερβολές σε ένα γαλήνιο περιβάλλον όπου οι αξίες και η ηθική είχαν μεγαλύτερη σημασία από τα χρήματα.
Αν δεν υπήρχε η οικονομική επιφάνεια θα είχατε και πάλι πετύχει με τον αδελφό σας;
Δημιουργήσαμε την επιχείρηση μας βήμα βήμα παίρνοντας πάντα λογικά ρίσκα. Το γεγονός ότι υπήρχαν κάποια περιουσιακά στοιχεί από την οικογένεια μας σίγουρα μας δημιουργούσε ασφάλεια. Ωστόσο βασιστήκαμε στις δυνάμεις μας. Αυτό που υπάρχει σήμερα το δημιουργήσαμε, δεν το αγοράσαμε.
Εάν συγκρίνουμε τις εποχές που ξεκινήσατε και αυτή που ξεκινάνε τα νέα παιδιά σήμερα, τι διαφορές υπάρχουν;
Σαφέστατα υπήρχαν δυσκολίες και οικονομικές αντιξοότητες όταν εμείς ξεκινούσαμε, ωστόσο ήμαστε συνειδητοποιημένοι αλλά ταυτόχρονα ρομαντικοί. Δεν φοβόμασταν το ρίσκο ή την αποτυχία, σημασία είχε να εκπληρωθούν τα όνειρα μας. Σήμερα οι ακόμα πιο δύσκολες συνθήκες έχουν αδρανοποιήσει την ένταση και την όρεξη των νέων ανθρώπων. Στεναχωριέμαι αλήθεια όταν συνειδητοποιώ το πόσο χαμένοι είναι και χωρίς κανένα ενθουσιασμό. Εγώ πάντα παρακινώ τους νέους να πιστέψουν στο οτιδήποτε κάνουν και να είναι συγκεντρωμένοι. Όλα χτίζονται με όραμα και σκληρή δουλειά.
Ένα χρόνο μετά τις δημοτικές εκλογές έχετε εντοπίσει το λόγο που ο αδελφός σας έχασε τη μάχη κυριολεκτικά πάνω στο νήμα με ελάχιστες ψήφους διαφορά;
Σίγουρα η επικοινωνία δεν είναι ένα από τα ταλέντα του αδερφού μου. Ο Σπύρος είναι ένας δημιουργικός, εργατικός και ακέραιος άνθρωπος πλεονεκτήματα που προφανώς δεν επικοινωνήθηκαν στον κόσμο. Ωστόσο πρέπει να ομολογήσω πως για τη δουλειά μας είναι καλύτερο που ο Σπύρος δεν βγήκε Δήμαρχος γιατί εδώ τον έχουμε ανάγκη.
Οι φίλοι και το star system
Αναφέρεστε συνέχεια στη σημασία των φίλων στη ζωή σας, στην πορεία σας, ακόμη και στην έναρξη όσων κάνατε στα ‘80s. Είναι τόσο σημαντικό κομμάτι της ζωής σας;
Οι αξίες μας τότε στα ‘80 ήταν διαφορετικές… Μαζευόμασταν τα καλοκαίρια όλοι οι φίλοι, παίζαμε όλη μέρα μαζί και δεν γνωρίζαμε αν ο άλλος έμενε σε δυάρι, σε γκαρσονιέρα ή σε βίλα. Δεν υπήρχε μεταξύ μας καμία συζήτηση για χρήματα, για μάρκες ρούχων και για χλιδές. Δεν μας ένοιαζε αν ο άλλος ήταν πάμπλουτος ή πάμφτωχος, παρά μόνο να είναι καλό παιδί. Κι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες της επιτυχίας μας ήταν οι φίλοι μας και η αγάπη που υπήρχε μεταξύ μας. Γιατί αυτοί ήταν που μας στήριξαν στην αρχή. Σήμερα αυτή η αθωότητα έχει χαθεί, ήταν άλλες εποχές τότε. Τώρα πια ο τρόπος που μεγαλώνουν τα παιδιά είναι εντελώς διαφορετικός. Πιστεύω όμως, πως με όλα αυτά που συμβαίνουν αυτήν την στιγμή στην κοινωνία μας, με τις αντιξοότητες και τις οικονομικές δυσκολίες οι άνθρωποι θα έρθουν πιο κοντά και θα ξαναβρούν την απλότητα και την ουσία της ηθικής.
Από τότε έχετε κρατήσει φιλίες;
Έχω την τύχη να έχω ακόμα φίλους από τότε. Όταν βρισκόμαστε τώρα πια όλοι μαζί μετά από τόσα χρόνια αισθανόμαστε μέσα από τις ιστορίες και τις αναμνήσεις ότι αναβιώνουμε εκείνες τις παραμυθένιες στιγμές. Είναι σημαντικό να κρατάς τους παιδικούς σου φίλους… οι άνθρωποι αυτοί μετατρέπονται σε υπερασπιστές σου. Παραδείγματος χάριν έχει τύχει μέσα από τα social media να εκφράζονται απόψεις για μένα που εμπεριέχουν φθόνο και δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα. Τότε παρουσιάζονται οι άνθρωποι που σε ξέρουν από το μηδέν, που σε πιστεύουν και έχουν καταλάβει τον κόπο, την προσπάθεια και την ακεραιότητα σου, και είναι εκείνοι που σε στηρίζουν περισσότερο. Είναι αυτοί που σε μια μεγάλη αποτυχία θα παραμείνουν φίλοι σου. Είναι επίσης αυτοί που στην μεγάλη επιτυχία, θα γιορτάζουν μαζί μου.
Έχετε και πολλούς επώνυμους φίλους. Υπάρχουν ανάμεσά τους κάποιοι που ξεχωρίζετε;
Είναι κάποιοι που τους ξεχωρίζω και τους εκτιμάω. Είναι σημαντικό πως και ανάμεσα σε αυτούς που είναι πολύ επιτυχημένοι, υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι έχουν ποιότητα και συναίσθηση του τι είναι αυτό που κάνουν. Είναι λοιπόν πολλοί οι επώνυμοι φίλοι που αγαπώ.
Εάν για κάποιο λόγο γύριζαν τα πράγματα και οι επιχειρήσεις σας αποτύχαιναν, πιστεύετε πως όλοι αυτοί που είναι σήμερα φίλοι θα εξακολουθούσαν να αγαπούν τον Χρύσανθο με τον ίδιο τρόπο και να τον θέλουν στις παρέες τους;
Το έχω σκεφτεί πολλές φορές αυτό. Κοίταξε, γενικά είμαι άνθρωπος που μου αρέσει ν’ ανταποδίδω, μ’ αρέσει να κάνω χαρούμενο τον άλλο και δεν σκέφτομαι τι έχω να κερδίσω. Και πολλές φορές έχω συνειδητοποιήσει πως οι άνθρωποι σου χαρίζονται επειδή έχεις πετύχει. Όμως ξέρω ότι υπάρχουν κάποιοι που με αγαπάνε και με εκτιμούν για αυτό που είμαι και πιστεύω ότι αυτοί θα υπάρχουν για πάντα στην ζωή μου.
Η ομοφυλοφιλία είναι κάτι το οποίο αποδέχεστε ή σας ενοχλεί.
Θεωρώ τον όρο ομοφυλοφιλία ξεπερασμένο. Μεγάλωσα σ’ ένα σπίτι που ποτέ δεν είχαμε taboo. Είναι δικαίωμα του καθενός να κάνει τις επιλογές του και είναι σημαντικό ο καθένας να απολαμβάνει την χαρά της σεξουαλικότητας με όποιο τρόπο και αν αυτή εκφράζεται. Με ενοχλεί ο κάθε είδους ρατσισμός, ο φυλετικός, ο χρωματικός, ο σεξουαλικός, ο οικονομικός.
Οικογένεια και παιδί
Πώς νιώθετε όταν βλέπετε τον Κωνσταντίνο;
Πέρα απ’ ότι είναι γιός μου, είναι ένα θαυμάσιο και ξεχωριστό παιδί. Έχει ταλέντο στη μουσική και ήδη στα δώδεκα είναι ένας φοβερός dj, ακολουθώντας τα χνάρια του αδελφού μου. Από πέντε χρονών άλλαζε τα τραγούδια σαν επαγγελματίας. Έλεγα πριν λίγες μέρες σ’ έναν φίλο πως αν δεν ήταν παιδί μου, θα ήταν το παιδί που θα ήθελα να έχω. Είναι ιδιαίτερο πλάσμα κι ας είμαστε πολύ διαφορετικοί. Ο καθένας δέχεται τον άλλο έτσι όπως είναι.
Τι ονειρεύεστε για εκείνον;
Να είναι ευτυχισμένος με ό, τι και αν κάνει. Δεν θα τον καθοδηγήσω ποτέ στο τι θα κάνει, όπως έκανε κι ο πατέρας μου σ’ εμένα. Ο πατέρας μου ήταν ελεύθερο πνέυμα, ένας πολύ ξεχωριστός άνθρωπος, με χιούμορ για το οποίο ντρεπόμουν μάλιστα όταν ήμουν πιτσιρικάς.
Σε ποιον μοιάζει;
Στην μαμά του, την οποία θαυμάζω επίσης πολύ. Παρ’ όλο που είναι πολύ διαφορετική από μένα.
Φοβάστε για τον γιο σας;
Ναι, φοβάμαι πολύ. Αυτό που κάνω είναι να είμαι πάντα κοντά του. Πάντα θα τον προσέχω, αφήνοντάς του περιθώριο να είναι ο εαυτός του.
Με την Έλενα Σύρακα έχετε μια πολύ όμορφη οικογένεια. Είστε φίλοι από μικρά παιδιά και πορεύεστε μαζί κυριολεκτικά όλη σας τη ζωή. Πόσο εύκολο είναι αυτό;
Με την Έλενα γνωριζόμαστε από παιδιά. Το εξοχικό τους ήταν δίπλα ακριβώς στο σπίτι μας στο Καβούρι. Περνούσαμε τα καλοκαίρια μας στο Καβούρι και για μπάνιο πηγαίναμε στον Ναυτικό όμιλο Βουλιαγμένης. Δεν είναι ότι πιο εύκολο να περάσεις την ζωή σου με έναν σύντροφο, χρειάζεται δουλειά και προσπάθεια, αλλά πιστέψτε με αξίζει. Τίποτα δεν αξίζει περισσότερο από το να επενδύεις στις ανθρώπινες σχέσεις! Το πώς νιώθει για σένα ο σύντροφός σου, ο φίλος σου, το παιδί σου, πως είσαι με τους γύρω σου!
Πώς μπορείς να κρατήσεις ζωντανή μια σχέση ολόκληρης ζωής;
Ο έρωτας μέσα στην σχέση έχει να κάνει με τον θαυμασμό. Με το πόσο τον άλλο τον βλέπεις και νιώθεις ότι είναι ο άνθρωπός σου. Ότι έχει κάποια πράγματα που εσύ δεν τα ΄χεις και αυτά τα θαυμάζεις και σε συμπληρώνουν. Πρέπει πάντα να έχεις επιείκεια με τον σύντροφό σου και με την σχέση σου, γιατί κανείς δεν είναι ίδιος με τον άλλον. Αν μπορείς να υπογραμμίζεις τα καλά στοιχεία του συντρόφου σου τότε θα μπορείς να κρατάς και την σχέση σου ζωντανή.
Σας ζηλεύει;
Η Έλενα δεν με έχει ζηλέψει ποτέ και αυτό είναι κάτι που θαυμάζω. Εγώ πάλι… την ζηλεύω. Ίσως δε με ζηλεύει γιατί έχουμε μεγαλώσει μαζί και με ξέρει τόσο καλά….
Άλλο ένα παιδάκι θα το θέλατε;
Εγώ ήθελα!
Θα υιοθετούσατε;
Θα το ήθελα πάρα πολύ! Και μάλιστα είχα πει κάποια στιγμή στην μητέρα μου: «Μαμά, αφού η Έλενα δεν θέλει να κάνουμε άλλο παιδί σκεφτόμαστε να υιοθετήσουμε και να είναι έγχρωμο παιδάκι»! Και η μητέρα μου ενθουσιάστηκε και μου απάντησε πως αυτό θα ήταν σπουδαίο, να το κάνω. Μια γυναίκα 75 χρόνων! Τότε κατάλαβα γιατί είμαστε αυτοί που είμαστε με τον αδελφό μου!
Ποια είναι η συμβουλή που έχετε κρατήσει;
Όταν δούλευα στην Ναυτιλιακή Εταιρία ο προϊστάμενός μου μια μέρα μου είχε πει: η επιείκεια είναι προσόν. Κι αυτό είναι κάτι που εφαρμόζω. Πρέπει στη ζωή μας να καταφέρουμε να είμαστε επιεικείς και με τους άλλους, αλλά και με τον εαυτό μας.
Τι είναι τύχη;
Τύχη σημαίνει πεπρωμένο. Υπάρχει κάποιο σχέδιο για όλους μας. Πιστεύω στις προηγούμενες ζωές, πιστεύω ότι η ενέργεια ανακυκλώνεται. Και αυτή όλη η ενέργεια δεν έχει αρχή, μέση και τέλος. Θεωρώ ότι είμαστε εδώ για να πάρουμε και να δώσουμε κάποια μαθήματα. Άρα, σ’ αυτήν την ζωή, η τύχη είναι το σχέδιο.
Τι είναι ευτυχία;
Να αγαπάς και να αγαπιέσαι!
