Πώς αντιμετωπίζει κανείς δύσκολα γεγονότα που κλονίζουν τη ζωή;Μια απόλυση, το θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου, έναν χωρισμό, ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας;
Όλοι μας έχουμε τη δύναμη να ξεπεράσουμε δύσκολες καταστάσεις, κάποιοι άνθρωποι όμως έχουν μια επιπλέον εσωτερική ασπίδα που τους κάνει πιο «ανθεκτικούς» κι έτοιμους να ξανασηκωθούν και να προχωρήσουν.
Ως ψυχολογική ανθεκτικότητα ορίζεται «η ικανότητα του ανθρώπου να προσαρμόζεται στις αντιξοότητες , το τραύμα, την τραγωδία,τις απειλές ή άλλες σημαντικές πηγές στρες-όπως οικογενειακά και διαπροσωπικά προβλήματα, προβλήματα υγείας ή στρεσογόνες εργασιακές ή οικονομικές συνθήκες». (Αμερικανικός Σύνδεσμος Ψυχολόγων -APA).
Επιπλέον, έρευνες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που είναι περισσότερο ανθεκτικοί στις δυσκολίες , διατηρούν την πεποίθηση ότι οι δύσκολες στγμές και οι κρίσεις είναι φυσιολογικό κομμάτι της ζωής και ότι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να τις αντιμετωπίσεις είναι να μαζέψεις τις δυνάμεις σου και να παλέψεις. Με άλλα λόγια, δεν ερμηνεύουν τις αντιξοότητες σαν καταστροφικά πλήγματα, με αποτέλεσμα να μην αφήνουν τα αρνητικά συναισθήματα (όπως π.χ ο φόβος και η ανησυχία για το μέλλον) να τους κυριέψουν και να τους παραλύσουν.
Στο βιβλίο του «Η ανατομία της ελπίδας»,ο Δρ. Jerome Groopman, ιατρός που ειδικεύεται σε θεραπείες καρκίνου, γράφει για το πώς η δύναμη της ελπίδας, αυξάνει τις πιθανότητες επιτυχίας της θεραπείας καθώς και της επιβίωσης. Λέγοντας ελπίδα, δεν εννοούμε τυφλή και μη ρεαλιστική αισιοδοξία αλλά αντίθετα, μια αποδοχή της δυσκολίας αλλά και την αποφασιστικότητα να ψάξουμε και να βρούμε λύσεις. Ένας άνθρωπος με ελπίδα, παρόλο που μπορεί φυσιολογικά να αισθανθεί αρνητικά συναισθήματα, δεν καταβάλλεται από αυτά, επειδή μέσα του βαθιά γνωρίζει ότι υπάρχει διέξοδος, εφόσον αναζητήσει τους σωστούς τρόπους.
Η ελπίδα λοιπόν, ενισχύει την ικανότητα του ανθρώπου να κάνει ρεαλιστικά σχέδια και να προσπαθεί να τα εφαρμόσει, πράγμα που είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες της εσωτερικής μας ανθεκτικότητας. Άλλοι σημαντικοί παράγοντες είναι:
Οι ουσιαστικές ανθρώπινες σχέσεις μέσα στις οποίες το άτομο νιώθει φροντίδα, αγάπη κι υποστήριξη
Η θετική εικόνα του εαυτού μας, των δυνατοτήτων και των ικανοτήτων μας
Οι δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και επικοινωνιακές δεξιότητες
Η δυνατότητα διαχείρισης δυνατών συναισθημάτων
Για να ενισχύσεις την ψυχολογική σου ανθεκτικότητα,
Συνειδητοποίησε πως έχεις μέσα σου μια υπέροχη,μεγάλη δύναμη που ακόμα κι αν είναι κρυμμένη, υπάρχει και περιμένει από σένα να την αναγνωρίσεις. Πολλές φορές βάζουμε στον εαυτό μας ετικέτες που δεν εξυπηρετούν το καλό μας. Βαφτίζουμε τους εαυτούς μας «αδύναμους», «αποτυχημένους», «καταδικασμένους». Όμως, η δύναμη είναι κάτι που χτίζεται σιγά σιγά, η ανθεκτικότητα κάτι που βελτιώνεται, ιδίως όταν καταλάβουμε, πώς το τραύμα, η αποτυχία και η δυσκολία, είναι αναπόσπαστα κομμάτια της ζωής, κι ότι εάν δεν υπήρχαν, ως άνθρωποι δε θα είχαμε μέτρο σύγκρισης για τη χαρά, την επιτυχία, την υγεία. Σκέψου: Τι αξία θα είχε η χαρά εάν δεν υπήρχε η λύπη, το αντίθετο της, για να τη συγκρίνεις; Ίσως απλά να μετατρεπόταν σε κάτι ουδέτερο που δε θα ξέραμε τη σημασία του.
Άσε την έννοια «δύναμη» να σου συστηθεί. Δύναμη δεν είναι να μη νιώθεις άγχος, θλίψη, θυμό , φόβο. Δεν σημαίνει πώς δε θα πέφτεις ποτέ. Όμως, όταν πέσεις, δύναμη είναι, να σηκωθείς και πάλι, πιστεύοντας, ότι η δύσκολη κατάσταση που περνάς, δεν είναι το τέλος του δρόμου. Δύναμη είναι να ελπίζεις και να ψάχνεις τρόπους για να λύσεις το πρόβλημα σου, όποιο κι αν είναι αυτό.
Βελτίωσε τις σχέσεις σου και την αίσθηση σύνδεσης σου με τους άλλους. Ένα υποστηρικτικό δίκτυο σχέσεων, είναι από τα πιο σημαντικά κλειδιά που ανοίγουν την πόρτα της ψυχολογικής ανθεκτικότητας. Είναι σημαντικό να αισθανόμαστε ότι δεν είμαστε μόνοι κι ότι έχουμε ανθρώπους στους οποίους μπορούμε να εκφραστούμε με ειλικρίνεια. Ακόμα και το να γραφτείς σε εθελοντικές ομάδες που βοηθούν τους άλλους, θα σ’ενδυναμώσει ψυχικά.
Άλλαξε το επίκεντρο της προσοχής σου στρέφοντας το από το πρόβλημα, σε όλα αυτά τα οποία εκτιμάς στη ζωή σου αυτή τη στιγμή. Τι καλό υπάρχει που σου δημιουργεί θετικά συναισθήματα; Προσπάθησε να δώσεις μια διαφορετική ερμηνεία σε αυτό που σου συμβαίνει. Όπως είδαμε παραπάνω, οι ανθεκτικοί άνθρωποι, πιστεύουν πως οι κρίσεις είναι φυσιολογικό κομμάτι της ζωής. Εάν μπορούσες να μάθεις κάτι από τη δική σου κρίση, τι θα ήταν αυτό;
Δώσε νόημα στην καθημερινότητα σου βάζοντας στόχους. Προσπάθησε να θέτεις μικρούς καθημερινούς στόχους που θα σε κρατούν σε εγρήγορση και θα συντελούν στην επίτευξη ενός μεγαλύτερου στόχου. Μετά δράσε για να τους υλοποιήσεις. Αναλογίσου δηλαδή, τι είναι αυτό που μπορείς να κάνεις σήμερα που μπορεί να σε βοηθήσει στη σταδιακή εκπλήρωση του σκοπού σου.
Φρόντισε τον εαυτό σου δίνοντας του την ευκαιρία να ξεκουραστεί και να χαλαρώσει. Πρόσφερε του στιγμές απόλαυσης, συμμετέχοντας σε δραστηριότητες που βρίσκεις ενδιαφέρουσες. Δώσε την απαιτούμενη προσοχή και στη σωματική σου υγεία έτσι ώστε να βελτιώσεις τη γενικότερη σου αντοχή και ευεξία.
Εξερεύνησε εναλλακτικές δραστηριότητες που θα μπορούσαν να σε βοηθήσουν στην έκφραση και διαχείριση των συναισθημάτων σου. Για παράδειγμα, ίσως να σε βοηθά να κρατάς ημερολόγιο όπου θα γράφεις για τις σκέψεις και τα συναισθήματα σου νιώθωντας έτσι μια αίσθηση ανακούφισης. Πνευματικές δραστηριότητες όπως ο διαλογισμός, μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη διαχείριση των σκέψεων και των συναισθημάτων μας και πολλοί άνθρωποι νιώθουν οτι βοηθούνται απο αυτές.
Της Μαρίας Μεραμβελιωτάκη-Simon
