Ημέρα δύσκολη για πολλούς προληπτικούς, πρόκειται να ξημερώσει αύριο Παρασκευή 13 Ιουλίου, καθώς η «γρουσούζικη» αυτή ημέρα πρόκειται να συνδυαστεί με μία έκλειψη (αν και μερική) ηλίου.
Είναι γεγονός ότι εδώ και πάρα πολλούς αιώνες, η Παρασκευή και 13, είναι μία μέρα συνυφασμένη με τους χειρότερους αστικούς μύθους και τη δεισιδαιμονία, ειδικότερα στις αγγλοσαξωνικές χώρες, τις ισπανόφωνες και τη Γερμανία.
Τι γίνεται, όμως όταν μία τέτοια μέρα συμπέσει με μία έκλειψη ηλίου;
Μπορεί οι ηλιακές εκλείψεις, σήμερα, να αποτελούν ένα εντυπωσιακό αστρονομικό φαινόμενο, καθώς ο ουρανός «βάφεται» κόκκινος, προσφέροντάς μας ένα ασυνήθιστα όμορφο φεγγάρι, στην αρχαιότητα όμως, θεωρούνταν προάγγελοι κακών και γι’ αυτό προκαλούσαν πανικό.
Το φαινόμενο αυτό, γενικότερα, στην διάρκεια της ιστορίας αντιμετωπίσθηκε αρνητικά και συνδέθηκε µε µία σειρά κοσµικών καταστροφών.
Γιατί, όμως, η «Παρασκευή και 13» θεωρείται γρουσούζικη
Η Παρασκευή από μόνη της θεωρείται μια αρνητική ημέρα, καθώς ήταν Παρασκευή όταν σταυρώθηκε ο Χριστός, όταν η Εύα πρόσφερε το μήλο στον Αδάμ, όταν ξεκίνησε η μεγάλη πλημμύρα από την οποία σώθηκε μονάχα ο Νώε και η οικογένειά του, όταν πραγματοποιήθηκε η μεγάλη σύγχυση στη σκιά του Πύργου της Βαβέλ…
Ο Chaucer –στο πολυδιαβασμένο Canterbury Tales, 14ος αιώνας– χαρακτηρίζει την Παρασκευή ως την ημέρα που όλα τα χειρότερα μπορεί να συμβούν. Ουσιαστικά όμως, η Παρασκευή, ως μια κακότυχη ημέρα, αναφέρεται περισσότερο συστηματικά από τα μισά του 17ου αιώνα, σε λαϊκά γνωμικά και κείμενα της εποχής.
Θεωρείται λοιπόν πως είναι δυσάρεστη ημέρα για πολλές εργασίες και δραστηριότητες, όπως είναι η γέννηση, ο γάμος, η έναρξη μιας νέας δουλειάς, το ξεκίνημα του πλοίου για ένα νέο ταξίδι, για τις μετακομίσεις, για να κόψει κάποιος τα νύχια του κ.α.
Στην Αμερική και την Αγγλία, την ημέρα αυτή κρεμούσαν τους θανατοποινίτες –με αποτέλεσμα να αποκαλείται συχνά η Παρασκευή και ως Ημέρα του Κρεμασμένου– γεγονός που έκανε πολλούς κλέφτες να θεωρήσουν γρουσούζικες τις Παρασκευές για την επίτευξη μιας καλής λείας.
Οι Ούγγροι πιστεύουν πως όταν κάποιος γεννηθεί Παρασκευή, μπορεί το κακό να φύγει από πάνω του αν και εφόσον ρίξει λίγο από το αίμα του σε ένα κομμάτι ύφασμα από τα ρούχα του και έπειτα το κάψει, καίγοντας μαζί οποιαδήποτε κατάρα μεταφέρει η μέρα τούτη.
Αντίστοιχα με την Παρασκευή, ο αριθμός 13 έχει και αυτός τους δικούς του παράδοξους συμβολισμούς που κάνει αρκετούς να το φοβούνται.
Αν ο αριθμός 12 συμβολίζει την πληρότητα, την κοσμική τάξη και αρμονία (12 ζώδια), τότε ο 13 αριθμεί το διαμελισμό αυτού του τέλειου κύκλου, την εξαναγκαστική συνέχεια της τάξης που οδηγεί στην ασυμμετρία και το χάος.
Δεν είναι παράλογο λοιπόν, που στον Μυστικό Δείπνο του Χριστού, οι παρευρισκόμενοι δεν ήταν ίσοι με τον αριθμό της ισορροπίας, αλλά ήταν δεκατρείς, αριθμός που αντιστοιχεί στον προδότη Ιούδα Ισκαριώτη!
Έκτοτε, ο αριθμός αυτός συνδέθηκε με ό,τι πιο μισητό και γι’ αυτό κανένας άρχοντας των περασμένων εποχών, δεν θα φιλοξενήσει στο τραπέζι του 12 επισκέπτες παρά πάντα λιγότερους ή περισσότερους, προς αποφυγήν της επανάληψης εκείνου του μιαρού βιβλικού συμβάντος!
Υπήρχε άλλωστε και ο φόβος, πως όποιος σηκωθεί πρώτος από αυτό το τραπέζι, κάποια στιγμή, μέσα στον επόμενο χρόνο θα συναντήσει το θάνατο…
Εξαιτίας λοιπόν αυτής της αρνητικής –για τους Χριστιανούς πάντα– σημασίας του αριθμού, θεωρήθηκε πως ήταν ο ιδανικός για τη μαύρη μαγεία και τις τελετές αυτών που έστρεψαν το βλέμμα τους αντίθετα από τη βουλή του Κυρίου.
Η απέχθεια απέναντι στον εν λόγω αριθμό, είναι μάλιστα τόσο μεγάλη, ώστε δημόσια έγραφα, συνοικίες αλλά και ολόκληρες πολιτείες αποφεύγουν την αναφορά του. Χαρακτηριστικό είναι πως σε ολόκληρο το Παρίσι, υπάρχουν ελάχιστες διευθύνσεις όπου ο ακατονόμαστος αριθμός έχει τοποθετηθεί!
Με ποιον τρόπο όμως, αυτές οι δυο αρνητικά χρονικές στιγμές δέθηκαν μαζί σε μια και κοινή παράδοση, αυτή της Παρασκευής και 13;
Σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη οι ρίζες της εν λόγω κακοδαιμονίας βρίσκονται στη χριστιανικές γραφές και όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω στο γεγονός ότι ο Ιούδας ο Ισκαριώτης, ήταν ο 13ος μαθητής του Ιησού ενώ σύμφωνα με άλλους μελετητές η εν λόγω ημέρα ταυτίζεται με τη Σταύρωση. Ωστόσο πολλοί υποστηρίζουν πως οι ρίζες του 13 ως ατελούς αριθμού απαντούν στη διδασκαλία του Πυθαγόρα, ο οποίος θεωρούσε τον αριθμό 12 ως τον τέλειο αριθμό, δοξασία που μεταφέρθηκε κατά του επόμενους αιώνες τόσο στην αρχαία Ελλάδα όσο και στον ρωμαϊκό κόσμο.
Μέσω της Βίβλου, η δεισιδαιμονία έφτασε και στις διδασκαλίες του Ισλάμ, όπου για τους μουσουλμάνους η ημέρα της Παρασκευής ταυτίζεται με τη βρώση του απαγορευμένου καρπού από τον Αδάμ και την Εύα.
Ωστόσο άλλοι μελετητές εκτιμούν πως η ιδρυτική πράξη του μύθου για την Παρασκευή και 13 βρίσκεται στη μεσαιωνική Ευρώπη και συγκεκριμένα την ημερομηνία που ο Πάπας σε συνεννόηση με τον βασιλιά Φίλιππο Δ' της Γαλλίας αποφασίζει να εκδόσει διάταγμα σύλληψης των Ναϊτών Ιπποτών, του μυστικού θρησκευτικού τάγματος που είχε τεράστια οικονομική και πνευματική ακτινοβολία την εποχή των Σταυροφοριών. Το διάταγμα εκδόθηκε Παρασκευή 13 Οκτωβρίου του 1307.
Έκλειψη ηλίου και αστικοί μύθοι
Πέρα όμως από τη γρουσούζικη σημασία της «Παρασκευής και 13», δεν είναι λίγοι και αυτοί που πιστεύουν και στη δεισιδαιμονία που κρύβεται πίσω από μία έκλειψη ηλίου.
Δεν είναι παρά εδώ και έναν ή δύο αιώνες που, µε την συστηµατική µελέτη των εκλείψεων και την γενικευµένη πληροφόρηση, ο µοντέρνος άνθρωπος αντιµετωπίζει αυτού του είδους τα φαινόµενα µε ένα διαφορετικό βλέµµα.
Αξίζει να σημειωθεί, όμως, ότι, παρόλο που σήμερα το φυσικό αυτό φαινόμενο έχει εξηγηθεί επιστημονικά, ορισμένες δεισιδαιμονίες συνεχίζουν να υπάρχουν.
Το 2001 στη Νιγηρία, μια ηλιακή έκλειψη θεωρήθηκε από νεαρούς μουσουλμάνους ότι ήταν σημάδι του Θεού για αμαρτίες που είχαν διαπραχθεί. Στην αρχαιότητα η έκλειψη θεωρούνταν προμήνυμα πολέμου και καταστροφής, πίστη που απαντάται μέχρι σήμερα στην Ινδία. Αλλοι, επίσης στην Ινδία πιστεύουν ότι φαγητό που δεν φαγώθηκε κατά τη διάρκεια έκλειψης είναι ακάθαρτο, ενώ αρκετές δεισιδαιμονίες σχετίζονται με τις εγκύους και τα δεινά που μπορεί να πλήξουν τα παιδιά τους εάν εκτεθούν σε μια έκλειψη. Στην Τουρκία, τον Μάρτιο του 2006, εκατοντάδες άνθρωποι κατασκήνωσαν στην ύπαιθρο αφότου ένας πανεπιστημιακός ισχυρίστηκε ότι την έκλειψη θα ακολουθούσε ισχυρός σεισμός.
Στη μεγαλύτερη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας κανείς δεν μπορούσε να εξηγήσει την έκλειψη του ηλίου. Ο τρόμος που προκαλούσε το χάσιμο του ήλιου «μέρα μεσημέρι» ήταν τόσο μεγάλος, ώστε αναφορές του φαινομένου απαντώνται στην Παλαιά Διαθήκη και στην αρχαία ελληνική μυθολογία, όπως και των λαών της Μεσοποταμίας. Οι αρχαίοι Κινέζοι πίστευαν ότι ένας δράκος προσπαθούσε να καταπιεί τον ήλιο και προκαλούσε τις εκλείψεις. Μέχρι σήμερα η κινεζική λέξη για την έκλειψη σημαίνει «ηλιοφαγία».
Αργότερα, όταν το φαινόμενο μπορούσε να προβλεφθεί, αλλά οι κάτοχοι αυτής της γνώσης ήταν λιγοστοί, μια επιτυχής πρόβλεψη προσέδιδε μεγάλη δύναμη σε αυτόν που την έκανε. Το 1503 ο Χριστόφορος Κολόμβος, ενώ είχε αγκυροβολήσει σε νησί της Καραϊβικής, «προέβλεψε» ηλιακή έκλειψη και έτσι κέρδισε τον σεβασμό των ιθαγενών, μαζί και μια χρήσιμη βάση ανεφοδιασμού. Αλλοι αστρολόγοι δεν ήταν τόσο τυχεροί, ενώ στην Κίνα, μεταξύ των ετών 2165 π.Χ και 1948 π.Χ. οι αστρονόμοι του Κινέζου αυτοκράτορα ήταν επιφορτισμένοι με την παρακολούθηση του ουρανού. Ατυχώς δεν κατάφεραν να προβλέψουν μια έκλειψη κι έτσι ο αυτοκράτορας διέταξε τον αποκεφαλισμό τους.
Βάσει των παραπάνω, λοιπόν, σκεφτείτε τι μπορεί να συμβεί για κάποιους προληπτικούς ανθρώπους που πιστεύουν στις δεισιδαιμονίες, αν η «Παρασκευή και 13» συμπέσει με μία έκλειψη ηλίου, όπως πρόκειται να συμβεί αύριο!
Φυσικά, οι παραπάνω δεισιδαιμονίες δεν επηρεάζουν όλους τους ανθρώπους, καθώς έχουν να κάνουν με την αντίληψη τους, την σχέση τους με το εξωπραγματικό και κυρίως την παιδεία του καθενός.
