Μηχανές-ανθρώπους σχεδιάζει η Google στα απόρθητα ερευνητικά της κέντρα, δίνοντας ακόμα περισσότερη «τροφή» στα σενάρια περί ενός κολοσσού που εργάζεται μυστικά για την τελική του παγκόσμια επικράτηση ξεχνώντας, φυσικά, το “don’t be evil” σύνθημά του.
της Άννας Ρέμπελου
Πριν αρκετό καιρό ο πρώην υπουργός Οικονομίας, Γιάνης Βαρουφάκης, σε άρθρα του για την συνεργασία του με την εταιρεία ηλεκτρονικών παιχνιδιών και υψηλής τεχνολογίας Valve περιέγραφε την εμπειρία του από μια μίνι ιδιωτική παρουσίαση αυτού που λέγεται εικονική πραγματικότητα. «Απλά, θα πω ότι πραγματικά είδα το μέλλον. (Δεν είναι λίγο να βλέπεις έναν εικονικό αλλά ρεαλιστικότατο εξωγήινο να στέκεται δίπλα σε έναν πραγματικό άνθρωπο στο ίδιο δωμάτιο με σένα, να περπατά γύρω-γύρω στο δωμάτιο και να σου κλείνει το μάτι. Κι όλα αυτά χωρίς οθόνη, προβολή ή κάποιον υπολογιστή έστω δίπλα σου...). Τον είδα, αφού πρώτα είχα υπογράψει συµφωνητικό που µου απαγόρευε να σας πω πού τον είδα καθώς και να αποκαλύψω τεχνικής φύσης λεπτομέρειες που αφορούσαν το πώς ακριβώς εµφανίστηκε µπροστά µου (τις οποίες, όµως, έτσι κι αλλιώς, δεν θα µπορούσα να σας µεταφέρω, καθώς είμαι άσχετος περί αυτά)» έγραφε ο κ. Βαρουφάκης. Οι έρευνες πάνω στα εικονικά περιβάλλοντα αλλά και την τεχνητή νοημοσύνη πραγματοποιούνταν αρχικά από διαφορετικές ομάδες ατόμων και εταιριών. Τα τελευταία χρόνια, όμως, αυτοί οι δύο χώροι ολοένα συγκλίνουν με στόχο εφαρμογές που θα απευθύνονται στο ευρύ κοινό και αν μια εταιρεία έχει θέσει τέτοιους και μάλιστα ιδιαίτερα φιλόδοξους στόχους που διόλου σίγουρος δεν μπορεί να είναι κανείς για τις προθέσεις που υπάρχουν από πίσω, αυτή είναι η Google.
Ο αμερικανικός κολοσσός Google αγοράζει μανιωδώς τα τελευταία τρία χρόνια start-up εταιρίες που θα τον σπρώξουν βαθιά μέσα στις τάσεις του μέλλοντος εξασφαλίζοντας, φυσικά, μια θέση καθαρά κυρίαρχη. Η εξαγορά της βρετανικής Deep Mind πριν από περίπου έναν χρόνο –σημειωτέον ότι την συγκεκριμένη εταιρία την κυνηγούσε και η Facebook- πραγματοποιήθηκε σε απόσταση αναπνοής από την εξαγορά για 3,2 δισεκατομμύρια δολάρια της εταιρίας έξυπνων θερμοστατών και συναγερμών Nest, της εταιρίας ρομποτικής Boston Dynamics (κατασκευάζει μηχανές τύπου «Εξολοθρευτή» που τρέχουν και σκαρφαλώνουν σαν άνθρωποι και μπορούν να μετασχηματίσουν μελλοντικά τα πεδία μάχης) και άλλων επτά εταιρειών ρομποτικής και αρκετών ακόμη νεοφυών επιχειρήσεων τεχνητής νοημοσύνης. Όπως επισημαίνει το περιοδικό Wired σε σχετικό άρθρο, η πιο ισχυρή εταιρία του Διαδικτύου γεμίζει την κάρτα των αγορών της με λογαρίθμους τεχνητής νοημοσύνης, ρομπότ και έξυπνες συσκευές για το σπίτι. Αποστολή της είναι να χτίσει έναν τεράστιο ψηφιακό εγκέφαλο, ο οποίος θα λειτουργεί σαν ανθρώπινος ή και καλύτερα, κατά τις προσδοκίες των ιθυνόντων της Google, μπαίνοντας στα σπίτια μας, τα αυτοκίνητά μας ή ακόμα και στα σώματά μας…
Ο ειδικός ερευνητικός κλάδος της Google περί τεχνητής νοημοσύνης εργάζεται εντατικά και υπό άκρα μυστικότητα, υπό την εποπτεία του Αμερικάνου συγγραφέα, επιστήμονα και μελλοντολόγου Ρέι Κούρτσβαϊλ που είναι γνωστός για τις εκκεντρικές απόψεις του περί συγχώνευσης των ανθρώπων με μηχανές έως το 2045. «Είμαστε ξεπερασμένοι. Χρειαζόμαστε αναβάθμιση» έχει δηλώσει χαρακτηριστικά. Ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος του αμερικανικού κολοσσού, Λάρι Πέιτζ, ο οποίος είναι γιος του γνωστού διδάκτορα της επιστήμης των υπολογιστών Καρλ Πέιτζ και πρωτοπόρου στις έρευνες περί τεχνητής νοημοσύνης, λέγεται πως χρηματοδοτεί προσωπικά ειδικό ερευνητικό πρόγραμμα του νευροεπιστήμονα στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, Ντέιβιντ Ντάλριμπλ, για την αντιστροφή λειτουργίας του νευρικού συστήματος ενός είδους σκουλικιού. Ο Λάρι Πέιτζ δεν κρύβει τον στόχο του να μετατραπεί η Google σε εταιρία τεχνητής νοημοσύνης. Αλλά τι μπορεί να σημαίνει η απόκτηση τεράστιας ισχύος στον συγκεκριμένο τομέα ;
Δεν είναι απορίας άξιο που μια τέτοια αποστολή διόλου δεν πείθει για τις αγαθές προθέσεις της, όπως και για την «εγκυρότητα» του διάσημου μότο της Google: “Don’t be evil” («Μην Είσαι Κακός»). Η Google έχει αυτή την στιγμή μια ισχυρότατη μηχανή αναζήτησης την οποία εκμεταλλεύεται στο έπακρο και ήδη την χρησιμοποιεί ως έναν πρώτο ικανό τύπο τεχνητής νοημοσύνης για να εντοπίζει τι ψάχνουμε στο τεράστιο και χαοτικό κόσμο του Ίντερνετ. Έχει χτίσει πάνω σε αυτή την μηχανή μια τεράστια και ιδιαιτέρως κερδοφόρα επιχείρηση διαφήμισης που αποκλείει κάθε άλλον μικρότερο ανταγωνιστή, έχει ένα διάσημο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο με υψηλή ζήτηση, χτίζει γερά την θέση στον τομέα κοινωνικής δικτύωσης και είναι από τους κορυφαίους χώρους φιλοξενίας ιστολογίων, για να αναφέρουμε μερικές μόνον από τις δραστηριότητες της Google.
Σκεπτικιστές χαρακτηρίζουν από καιρό την Google ως έναν μοχθηρό εταιρικό κακοποιό, τύπου ταινιών Τζέιμς Μποντ, ο οποίος εργάζεται μυστικά για την τελική του παγκόσμια επικράτηση. Το «κακό σενάριο» που κυκλοφορεί, λοιπόν, έχει ως εξής: Η Google γνωρίζει από τις τεράστιες βάσεις δεδομένων που διατηρεί, ποιοι είμαστε, ποιους γνωρίζουμε, σε ποιους μιλάμε, τα στοιχεία αυτών των ανθρώπων, τα αρχεία μας, τις προτιμήσεις μας κ.λ.π. Μέσω του Διαδικτύου αναπτύσσεται ήδη μια μεγάλη εξάρτηση που αν μια μέρα η Google αποφασίσει να την εκμεταλλευθεί, βάζοντας στην άκρη το “don’t be evil” σύνθημά της, θα μπορούσε να φέρει στις ζωές μας τα πάνω-κάτω. Αν και το συγκεκριμένο σενάριο μπορεί να κατηγορηθεί ως ακραίο ή κατάλληλο μόνον για μια ταινία επιστημονικής φαντασίας, μπορεί κανείς να το αποκλείσει μετά βεβαιότητας;
Το ότι επιστήμονες, όπως ο Στέφεν Χόκινγκ, ή επιχειρηματίες-επενδυτές όπως ο Έλον Μασκ, προειδοποιούν ανοιχτά για τους κινδύνους της τεχνητής νοημοσύνης, δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο. Συγκεκριμένα, ο Στέφεν Χόκινγκ είπε στο BBC ότι η ανάπτυξη μιας πλήρους τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να σημάνει το τέλος του ανθρώπινου είδους, ο Καναδοαμερικανός συνιδρυτής της PayPal και ιδρυτής της SpaceX προειδοποιεί ότι «ξυπνάμε έναν δαίμονα», ενώ και ο Μπιλ Γκέιτς δηλώνει ανήσυχος. Πολλοί επιστήμονες και ηγετικά στελέχη εταιρειών ψηφιακής τεχνολογίας έχουν συνυπογράψει ανοιχτή επιστολή για τον κίνδυνο που ενέχουν οι εξελιγμένες ρομποτικές συσκευές και προειδοποιούν ότι χωρίς έλεγχο το μέλλον του ανθρώπου προδιαγράφεται σκοτεινό. Σαφέστατα η τεχνολογία έχει δώσει λύσεις και έχει βελτιώσει σε αρκετούς τομείς την ζωή μας. Τα ρομπότ στην ιατρική, για παράδειγμα, έφεραν μια επανάσταση, αλλά εκεί σαφώς τον έλεγχο έχει ο άνθρωπος. Το ερώτημα που τίθεται εδώ, είναι μέχρι ποιου σημείου μπορούμε και επιτρέπεται να φθάσουμε και ποιος θα το κρίνει, εν τέλει αυτό.
Η Google για να διασκεδάσει τις αντιδράσεις λέει τώρα ότι έχει στήσει ένα συμβούλιο ηθικής για να επιβλέπει την δουλειά που γίνεται στον συγκεκριμένο τομέα. Αλλά πως γίνεται το ίδιο το συμβούλιο ηθικής της εταιρείας να βάζει φρένο στις επιχειρήσεις της, στις οποίες έχει, μάλιστα, επενδύσει τεράστια κεφάλαια και με στόχο την κατασκευή λογισμικού που θα κάνει τις μηχανές να σκέφτονται ως άνθρωποι (ή τους ανθρώπους ως μηχανές;); Και αν ένα ρομπότ ή μια μηχανή μπορεί να σκέφτεται ως άνθρωπος και να λαμβάνει αποφάσεις, ποιος εγγυάται για τις σωστές του επιλογές; Η είδηση ότι τον ΟΗΕ τον απασχολεί ανεπισήμως έντονα το ζήτημα των αυτόνομων ρομπότ με δυνατότητα άσκησης θανάσιμης βίας μόνον ανατριχίλα και σφίξιμο στο στήθος φέρνει.
Και έστω ότι λαμβάνονται όλες οι προδιαγραφές ασφαλείας και καθορίζονται πλήρως τι δικαιώματα θα δώσουμε εμείς στις μηχανές, όπως λέει η Google και μια μερίδα επιστημόνων. Ποιος, όμως, μπορεί να αποκλείσει τον αστάθμητο ανθρώπινο παράγοντα και για να γίνει πιο ξεκάθαρο, την όποια Google που μπορεί να οραματίζεται την επικράτηση της δικής της αποκλειστικά εικονικής πραγματικότητας;
της Άννας Ρέμπελου
