Παρόλο που η κατάθλιψη είναι λιγότερο συχνή στα παιδιά σε σχέση με του ενήλικες, λιγότερο από 3%, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υφίσταται και μάλιστα αποτελεί μεγάλη πρόκληση για τους γονείς με την οποία θα έρθουν αντιμέτωποι αργά ή γρήγορα & για αυτό οφείλουν να είναι έτοιμοι για την έγκαιρη, σταδιακή & αποτελεσματική διαχείριση & αντιμετώπισή της.
Είναι γεγονός ότι τα δύσκολα συναισθήματα, όπως είναι η θλίψη & ο θυμός και γενικότερα οι αλλαγές στην συμπεριφορά, μπορεί να ξεκινήσουν από συγκεκριμένα & κρίσιμα γεγονότα της ζωής, όπως είναι: οι σχολικές εξετάσεις, οι δυσκολίες προσαρμογής στο σχολείο και στις παρέες, η έλευση ενός καινούργιου μέλους στην οικογένεια. Στις περιπτώσεις αυτές δεν μιλούμε για κατάθλιψη αλλά για φυσιολογικές αντιδράσεις σε γεγονότα που εκλύουν στρες.
Σε γενικές γραμμές, η παιδική κατάθλιψη περιλαμβάνει πολλά από τα συμπτώματα της κατάθλιψης των ενηλίκων και για αυτό θα πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση για να παρατηρήσουμε τυχόν αλλαγές στη συμπεριφορά, το συναίσθημα και τη σκέψη του παιδιού μας. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες διαφορές στον τρόπο που ένα παιδί εκδηλώνει το πρόβλημα.
Ένα παιδί που νιώθει έντονη θλίψη, σπάνια θα εκφράσει το συναίσθημά του με λόγια...
Τα πρώτα σημάδια της κατάθλιψης είναι συνήθως αλλαγές στη συμπεριφορά. Eνα παιδί που ήταν δραστήριο, αεικίνητο, εξωστρεφές, υπερκινητικό... ξαφνικά γίνεται πιο ήσυχο και αποσύρεται, εμφανίζει απώλεια ενδιαφέροντος για ευχάριστα καθημερινά πράγματα, η σχολική απόδοση παρουσιάζει απότομη κάμψη, πεισματική άρνηση στο να μην θέλει να πάει σχολείο και γενικά το παιδί εμφανίζει τάσεις κοινωνικής απόσυρσης, απομόνωσης & κοινωνιοπαθητικής (δυσκοινωνικής) ή πιο απλά αντικοινωνικής συμπεριφοράς.
Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, οι κυριότερες εκδηλώσεις της κατάθλιψης μπορεί να είναι τα συνεχή ξεσπάσματα σε κλάματα, η ευερεθιστότητα, η έλλειψη συγκέντρωσης, η οργή, οι αιφνίδιες & αδικαιολόγητες συναισθηματικές μεταπτώσεις, εκρήξεις θυμού η περιφρόνηση και η ανυπακοή.
Τα συναισθήματα που κατακλύζουν ένα παιδί σε ένα γενικότερο πλαίσιο & που χαρακτηρίζουν την κατάθλιψη στα παιδιά είναι η η λύπη, η βαρυθυμία, η κατατονία, η απελπισία, αγχώδης συμπεριφορά με έντονες εκδηλώσεις ανησυχίας, δυσκολεύεται να λαμβάνει αποφάσεις και γενικότερα μειώνονται τα κίνητρα του για πρόοδο ή επιτυχίες. Η κενότητα & το αίσθημα χαμηλής αυτοεκτίμησης, αμφισβήτησης ικανοτήτων & αναξιότητας.
Όταν εκδηλώνονται δε... ιδέες αυτοκαταστροφής με "μαύρες" σκέψεις για θάνατο & αυτοκτονία απαιτείται επειγόντως βοήθεια από ψυχίατρο.
Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που συνυπάρχουν σωματικά και οργανικά προβλήματα στην εικόνα του καταθλιπτικού παιδιού. Μεταξύ των συχνότερων σωματικών ενοχλήσεων περιλαμβάνονται: οι πονοκέφαλοι, οι πόνοι στην κοιλιά, στις αρθρώσεις ή στην πλάτη, η υπερβολική & έντονη κόπωση, η αϋπνία ή αντίθετα οι πολλές ώρες ύπνου, η λήψη υπερβολικού βάρους ή η απώλεια βάρους.
Συνοπτικά...
Τα σημάδια κατάθλιψης μπορεί να είναι:
• Το παιδί είναι θλιμμένο και αποσυρμένο στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας.
• Κυριαρχεί το παράπονο, η γκρίνια και το εύκολο κλάμα σε μεγαλύτερη συχνότητα από ότι πριν και ακόμα και με μικρές αφορμές.
• Το παιδί αποφεύγει τους φίλους ,τους συμμαθητές και τις κοινωνικές εκδηλώσεις.
• Δεν πάει καλά στο σχολείο ή αρνείται να πάει.
• Παραμελεί την εμφάνιση και την υγιεινή του.
• Παραπονείται για σωματικές ενοχλήσεις, χωρίς να υπάρχει κάποια προφανής αιτία.
• Παρουσιάζει αλλαγές στον ύπνο και την όρεξη.
• Έχει δυσκολία στην συγκέντρωση και στη λήψη αποφάσεων.
• Η συμπεριφορά του φανερώνει χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενώ έχει την τάση να κατηγορεί εύκολα τον εαυτό του («είμαι χαζός», «εγώ φταίω»).
• Άλλες φορές μπορεί να είναι υπερδραστήριο ή να έχει εκρήξεις θυμού και επιθετική συμπεριφορά.
Αυτό που χρειάζεται σε τέτοιες περιπτώσεις είναι να μιλήσετε με το παιδί σας, να του δώσετε χώρο να εκφράσει τις σκέψεις του και να το ενθαρρύνετε να μιλήσει & να εκφράσει ελεύθερα, με ειλικρίνεια, θάρρος & δίχως δισταγμό για ότι το απασχολεί & το βασανίζει (το πνίγει).
Για αυτό αναγκαίο & επιτακτικό είναι να έχετε τη «δική σας ώρα» αποκλειστικά και μόνο με το παιδί σας. Μπορείτε να βγείτε μια μέρα μαζί να & περάσετε καλά κάνοντας κάτι που ευχαριστεί και τους δυο και σίγουρα θα φέρει στην επιφάνεια (πραγματικά συναισθήματα) δώστε προσοχή & ακούστε προσεκτικά τι έχει να σας πει. Αν εκδηλώσει θυμό, μην τσακωθείτε απλά να είστε υποστηρικτικοί & δείξτε ότι σας στεναχωρεί το ότι νιώθει άσχημα. Μπορεί να θελήσει να κλάψει ή και να απομακρυνθεί για να μην τα δείτε σε αυτή την αδύναμη στιγμή του.
Ρωτήστε το και δείτε τι είναι αυτό με το οποίο θα μπορούσατε να καταπιαστείτε. Να είστε ευχάριστοι κατά τη διάρκεια αυτών των δραστηριοτήτων. Μην ανοίγετε πολλά θέματα και μην το βομβαρδίζετε με αδιάκριτες, άκομψες, πιεστικές & ενοχλητικές ερωτήσεις που δείχνουν ότι θέλετε να το ανακρίνετε παρά να το βοηθήσετε πραγματικά.
Επικεντρωθείτε στις μοναδικές στιγμές με το παιδί σας, αξιοποιήστε τες εποικοδομητικά, δημιουργικά, ουσιαστικά με αποκλειστικό στόχο να έρθετε πιο κοντά με το παιδί σας, να οικοδομήσετε - να σφυριλατήσετε & να αναπτύξετε σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ σας ακόμα και να ανακαλύψετε πτυχές του χαρακτήρα του & του ψυχισμού του που ενδεχομένως να αγνοείτε.
Εν κατακλείδι...
είναι πολύ σημαντικό να εντοπίσουμε εγκαίρως την παιδική κατάθλιψη προκειμένου να περιορίσουμε τις συνέπειες αφού αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα ή καθόλου - οι πιθανότητες να έρθει αντιμέτωπος με αυτήν ως ενήλικας - είναι πολλές.
Για την αναγνώριση και έγκαιρη αντιμετώπιση του προβλήματος και αποφυγή δυσάρεστων ή καταστροφικών εξελίξεων, είναι απαραίτητο... οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί και όσοι έχουν υπό τη φροντίδα τους παιδιά και έφηβους, να γνωρίζουν τις ιδιαιτερότητες και τους κινδύνους του προβλήματος σε αυτές τις ηλικιακές ομάδες προκειμένου να παρέμβουν και να προβούν στις απαραίτητες κινήσεις αντιμετώπισης του προβλήματος.
Ένας εδικός ψυχικής υγείας είναι ο μόνος που μπορεί να μας πει με υπευθυνότητα εάν το παιδί μας έχει κατάθλιψη ή αν οι αλλαγές στη συμπεριφορά του εντάσσονται μέσα στο πλαίσιο μιας φυσιολογικής συμπεριφοράς αλλά κυρίως αυτο που θα πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι: η αφοσίωση, η στοργή & η αγάπη μπορούν να βοηθήσουν το παιδί σας να εξελιχθεί σε υγιή, συγκροτημένο και ευτυχισμένο άνθρωπο.
