του Λάσκαρη Κωνσταντίνου
Είναι όντως ένα "τέρας" που αν το αφήσω ανεξέλεγκτο μπορεί να σαρώσει τα πάντα στη ζωή μας, να καταστρέψει σχέσεις, ζωές; Μπορώ να μάθω να το εκφράζω χωρίς επιθετικότητα; Είναι ερωτήματα τα οποία θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη σαφήνεια.
Αλλά ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Έρχεται η στιγμή που για συγκεκριμένους λόγους διακατέχεστε από μια έντονη επιθετική τάση και διάθεση μέσα από την οποία εξωτερικεύεται τον θυμό σας που σας πνίγει σαν βρόγχος γύρω από το λαιμό και που αδυνατείτε να τον καταπνίξετε, γιατί αισθάνεστε ότι είστε αδύναμοι απέναντι του και υποκύπτετε στα κελεύσματα αυτού του αρειμάνιου τυράννου με τις "άγριες" διαθέσεις και έρμαιο στην καταστροφική μανία που σας ωθεί να κινείστε σε ένα επικίνδυνο σπιράλ ολέθρου και ψυχοσυναισθηματικού "θανάτου".
Για παράδειγμα αυθόρμητα θα σας έτυχε να χτυπήσετε με σφοδρότητα το χέρι σας στο τραπέζι, στον τοίχο ή οπουδήποτε μετά από έντονη λογομαχία για να εκτονώσετε την οργή και τον θυμό σας ή να σας εκνευρίσει ο συνομιλητής σας ή ακόμα να έχετε εμπλακεί σε διαπληκτισμό με έναν οδηγό για μια θέση στάθμευση. Όλα αυτά τα δυσάρεστα και ψυχοφθόρα γεγονότα αποτελούν σίγουρα μια καλή δικαιολογία, μια καλή αφορμή για να ενεργοποιηθεί ο θυμός και το άτομο να υπεισέλθει σε ένα φαύλο κύκλο βίαιων και επιθετικών ξεσπασμάτων και να παρασυρθεί σε κρεσέντο συναισθηματικών εκρήξεων. Η δικαιολογία είναι εύλογη και κατανοητή αλλά σπάνια είναι καλή μας εξηγεί η Ιντίρα Γκάντι Ινδή πολιτικός.
Ο θυμός αποτελεί φυσιολογικό συναίσθημα που πολλές φορές ανεξέλεγκτο και χειμαρρώδες πηγάζει από μέσα μας. Αυτό που πρέπει να θυμάστε είναι ότι ότι αυτό ο ποταμός ορμητικών συναισθημάτων έχει τη δύναμη να "πνίξει" την πηγή που είσαι "Εσύ", εκτός και αν είσαι δεινός "κολυμβητής" και μπορείς να δαμάσεις τα σκοτεινά ύδατα της ψυχοσυναισθηματικής σου αβύσσου.
Ειδικοί ψυχικής υγείας προειδοποιούν ότι ο θυμός μπορεί να σας θέσει εκτός εαυτού και αντί να τον εκφράσετε με υγιή και θετικό τρόπο, είναι πιθανό να εκδηλώσετε εχθρικότητα,επιθετικότητα,βαναυσότητα και παρόμοιας φύσης ολέθρια συναισθήματα ή εν τέλει σε μία αντίδραση που μπορεί να οδηγήσει στην άσκηση υπέρμετρης βίας.
Η αλήθεια είναι ότι ο θυμός από μόνος του δεν είναι επιβλαβής. Αντιθέτως, εάν εκφρασθεί λελογισμένα με αυτοέλεγχο, αυτοσυγκράτηση και με μέτρο μπορεί να ωφελήσει την υγεία, καθώς μας προστατεύει από επικίνδυνες καταστάσεις να ξεπεράσουμε τα όρια στην εξωτερίκευση του καταπιεσμένου αισθήματος αδικίας, ματαίωσης, προδοσίας, απάρνησης,κενότητας, συντριβής και μας δίνει την ώθηση που απαιτείται για να μπορέσουμε να επιλύσουμε τα προβλήματά μας και να απεμπλακούμε από μια κατάσταση εσωτερικής σύγκρουσης και σύγχυσης και να αφήσουμε τον εαυτό μας ελεύθερο να εκκενώσει κάθε βλαβερό και νοσηρό συναίσθημα ή να επιστρατεύσουμε τη λογική μας και να το παραβλέψουμε, να το αγνοήσουμε, να το απωθήσουμε, να το καταπνίξουμε και να τα μετασχηματίσουμε ή να τα μετουσιώσουμε σε κάτι πιο δημιουργικό και εποικοδομητικό όπως μας διδάσκει η ψυχαναλυτική σχολή και ο Φρόυντ.
Εξίσου αληθές είναι ότι κάθε απογοήτευση, ανυπομονησία και απόρριψη μπορεί να προκαλέσει θυμό. Για πολλούς ανθρώπους, ο θυμός αποτελεί πρόσκαιρο φαινόμενο, το οποίο ξεπερνούν εύκολα και ανακτούν την ψυχραιμία τους δίχως να εκραγούν.
Εάν, όμως, το αίμα σας "κοχλάζει" σε κάθε δυσκολία που προκύπτει, όπως είναι το να σας πάρει κανείς την θέση στο πάρκινγκ – ή εάν διαρκώς βρίσκεστε σε ψυχική αναταραχή, πρέπει να μάθετε να ελέγχετε τον θυμό σας. Και αυτό, διότι ο ανεξέλεγκτος, ασύγκρατητος και δυσήνιος θυμός είναι καταστροφικός και δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις, στην εργασία, στην γενικότερη διάθεση για ζωή, αλλά και στην γενικότερη εικόνα της υγείας.
Όταν ο άλλος σε απογοητεύει, σε χρησιμοποιεί, σε αγνοεί, σε κακοποιεί, θυμώνεις μαζί του. Έτσι συμβαίνει, ασφαλώς, και είναι λογικό, ανθρώπινο και φυσικό. Ωστόσο μέσα σ’ αυτόν το θυμό κατά του άλλου που μας αδικεί και μας "πληγώνει", σχεδόν πάντοτε εγκλωβίζεται ένας άλλος κρύφιος, λανθάνων, "βουβός" θυμός και γι’ αυτό "αγριότερος"_ ο θυμός κατά του εαυτού μας.
Έχω παρατηρήσει πως οι πλέον συνηθισμένοι τρόποι έκφρασης του θυμού είναι δυο. Ο ένας είναι αυτός που περιέγραψα παραπάνω και ο άλλος είναι η καθαρή ή η καλυμμένη επιθετικότητα. Κάποιοι φωνάζουν, χειροδικούν, εκτοξεύουν πράγματα, βρίζουν, απειλούν. Άλλοι χρησιμοποιούν ειρωνεία, χιούμορ ή παθητικοεπιθετικά σχόλια, άλλοι τερματίζουν απότομα σχέσεις γιατί φοβούνται τη σύγκρουση και άλλοι γίνονται απόμακροι, σιωπηλοί, ψυχροί ή θλιμένοι ώστε να μπορέσουν να διατηρήσουν τη συγκρότηση του εαυτού τους. Σε όλες αυτές τις συμπεριφορές υπάρχει κάτι κοινό. Ο φόβος ή οι ενοχές για το θυμό και το μπέρδεμα γύρω απ’αυτόν.
Ο θυμός είναι το πιο παρεξηγημένο, ενοχοποιημένο και το συναίσθημα που ανεχόμαστε λιγότερο απ’όλα. Έχει την εικόνα κάτι του μεγάλου και ανεξέλεγκτου, που εάν το αφήσουμε ελεύθερο θα καταστρέψει τα πάντα. Κάτι που το κάνει ακόμα πιο μπερδεμένο είναι τα αντιφατικά μηνύματα που παίρνουμε από παιδιά. Μαθαίνουμε ότι δεν είναι αποδεκτό να θυμώνουμε, αλλά από την άλλη μεριά βιώνουμε την οργή ή τον θυμό από τους ενήλικους, είτε άμεσα είτε με την έμμεση μορφή της παγερής αποδοκιμασίας.
Ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο, το οποίο, υπό κανονικές συνθήκες, χρειάζεται από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι το πολύ λίγα λεπτά για να εξωτερικευτεί. Για παράδειγμα, όταν κάποιος μας πάρει τη θέση στην ουρά των εισιτηρίων για τον κινηματογράφο, είναι φυσικό να είμαστε θυμωμένοι μαζί του για ένα περίπου λεπτό. Εάν βιώσαμε φυσιολογικά το θυμό μας εκφράζοντάς τον – εάν τον αφήσαμε να υπάρχει για ένα λεπτό περίπου, ώστε να μπορέσουμε να τον ξεπεράσουμε – θα είμαστε μια χαρά. Τα προβλήματα όμως προκύπτουν είτε όταν εκφράζουμε το θυμό μας ανάρμοστα – με εκρήξεις – είτε όταν τον καταστέλλουμε με αποτέλεσμα να συσσωρεύεται. Στο τέλος, συνήθως καταλήγουμε είτε εκφράζοντας περισσότερο θυμό απ’ όσο ταιριάζει στην κατάσταση είτε χωρίς να εκδηλώνουμε καθόλου θυμό.
Γι’ αυτό, όταν συμβουλεύω φίλους, προτείνω να ανοίγουν την καρδιά τους και να εκφράζουν αυτό που τους ενοχλεί σ’ αυτόν ακριβώς που τους ενοχλεί απευθείας. «Και να μη σε καταλάβει, θα νιώσεις καλύτερα με τον εαυτό σου που κατόρθωσε και μίλησε. Θα νιώσεις καλύτερα με την αυτοεκτίμησή σου. Δεν είναι λίγο αυτό!»Ο καταπιεσμένος και ανέκφραστος θυμός μπορεί να δημιουργήσει σωματικά ή ψυχολογικά προβλήματα, όπως: υπέρταση, στρες, αυξημένο κίνδυνο καρδιακής προσβολής κοκ. Για να ξεπεραστούν τέτοιου είδους προβλήματα(σωματοποίησης και ασθένειας σε σωματικό-νευροφυτικό επίπεδο), είναι απαραίτητη η υγιής έκφραση του θυμού.
Η αλήθεια είναι ότι ο θυμός είναι ένα έντονο συναίσθημα που δίνει την ψευδαίσθηση ισχύος, σιγουριάς όμως όμως αυτό είναι παροδικό, μετά συνήθως μετανιώνουμε για ότι είπαμε ή κάναμε.
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονίσουμε την αξία ενός πολύ σημαντικού μαθήματος ζωής που δεν είναι άλλο από τη "διαχείριση των συναισθημάτων".
Εν κατακλείδι, το "Δήλιο πρόβλημα" ή δίλημμα που προκύπτει είναι τι κάνουμε όταν νιώθουμε θυμωμένοι; Εκφράζουμε το θυμό μας ή τον το κρατάμε μέσα μας. Η διαχείριση περνά μέσα από την διύλιση, αναγνώριση, επίγνωση και την παραδοχή, είναι τα πρώτα βήματα για ενδελεχή έλεγχο του θυμού για απεμπλοκή από τις επιπτώσεις του θυμού. Όπως μπορούμε να αντιληφθούμε η διαχείριση εκρηκτικών συναισθημάτων όπως η οργή, το μένος, ο θυμός είναι μια πολυπαραγοντική και πολυπαραμετρική διαδικασία, πράγμα που σημαίνει ότι απαιτείται χρόνος και απαιτεί συγκεκριμένα βήματα και τεχνικές...
Μια τεχνική που μπορεί να μετέλθει κάποιος είναι να ανασχέσει, να παρεμποδίσει την υλοποίηση όποιας "αυτόματης σκέψης" για εκδίκηση ή άλλη κακόβουλη ενέργεια και να την απωθήσει τη στιγμή που κάνει την εμφάνισή του ο θυμός: π.χ. θα του/της δείξω εγώ ...θα δει τι θα πάθει… θα ακούσει τα εξ΄ αμάξης από μένα… τόσο καιρό δε μιλούσα αλλά τώρα θα τα πω όλα μαζί. Συχνά οι άνθρωποι θυμώνουν επειδή δυσκολεύονται να διεκδικήσουν, σιωπούν και περιμένουν οι άλλοι να μαντέψουν τις ανάγκες τους. Φυσικά αυτό δεν συμβαίνει στον πραγματικό κόσμο κι ο θυμός εγκλωβίζεται, συσσωρεύεται κι έρχεται η στιγμή που ξεχειλίζει και σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά του.
Μην λαμβάνετε επουδενί αποφάσεις για σχέσεις κι ανθρώπους ενώ το θυμικό σας βρίσκεται υπό διέγερση θυμού. Τότε η κρίση θολώνει με αποτέλεσμα οι αποφάσεις να μην είναι οι δέουσες και επ΄ωφελεία μας.
Με στεντώρεια φωνή και αποφασιστικότητα φωνάξτε "είμαι θυμωμένος". Η λεκτικοποίηση του συναισθήματος είναι το πρώτο βήμα για τον εντοπισμό του αιτίου,τη συνειδητοποίηση, την επίγνωση, τη διαχείριση, την απεμπλοκή, τη θεραπεία με τελικό στόχο την "εξευμένιση" της οργής που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια την ψυχή μας στο μαρασμό και στο θάνατο(συναισθηματική απονέκρωση) .
Δώστε χρόνο στον εαυτό σας, αποφύγετε τις βεβιασμένες εκδηλώσεις. Εκδηλώστε τη συναισθηματική σας κατάσταση με διαβαθμίσεις. Σκεφτείτε λογικά και με μέθοδο. Αναζητείστε πρόσωπα(φίλους, συγγενείς κλπ) με τους οποίους υπάρχει "ψυχική ταύτιση", "ψυχική σύνδεση", που σας αγαπούν, που νοιάζονται και ενδιαφέρονται ειλικρινά και ανιδιοτελώς για εσάς και όχι καιροσκοπικά, υστερόβουλα, κοντόφθαλμα, με οπουρτουνιστική διάθεση αποκόμισης οφέλους. Προσεγγίστε ανθρώπους που γνωρίζετε ότι είναι νουνεχείς, λογικοί(..η φωνή της λογικής), "σοφοί". Που γνωρίζετε ότι "ξέρουν" να ακούν δίχως να επικρίνουν, να ασκούν οξεία κριτική, να αποδοκιμάζουν, να κριτικάρουν, να σας κάνουν να αισθάνεστε άσχημα και άβολα. Καταφύγετε σε ανθρώπους που οι συμβουλές τους είναι "πολύτιμος θησαυρός", που ο λόγος τους είναι καθαρός, μεστός, κατευναστικός(ιαματικός-ηρεμιστικός), καθοδηγητικός,παιδαγωγικός,συμβουλευτικός, συναισθητικός ή συναισθηματικός !
Αν κρατάτε το θυμό μέσα σας, είναι σαν να εγκλωβίζεται ένα ισχυρό οξύ που είναι εγκλωβισμένο σε ένα δοχείο, όπου ο πρώτος που θα κατακαύσει θα είστε εσείς.
Αν εκδηλώνεται το θυμό με βίαια ξεσπάσματα οργής, σπάζοντας, καταστρέφοντας τα πάντα γύρω σας αργά ή γρήγορα, το μόνο που θα καταφέρετε είναι να "καταστρέψετε" τις σχέσεις σας, τη ζωή σας το ίδιο σας τον εαυτό.
Τα συναισθήματα είναι απαραίτητο, αν θέλουμε να είμαστε υγιείς ψυχικά να μάθουμε να τα εκφράζουμε με "αποδεκτούς" τρόπους ώστε να υπάρχει αποφόρτιση, ανακούφιση και λύτρωση από την ένταση που προκαλούν.
Αν παρά τις επαναλαμβανόμενες προσπάθειες δεν έχετε την επιθυμητή κατ' εσάς πρόοδο όπως θα θέλατε και εξακολουθείτε να διακατέχεστε από έντονο αίσθημα αναστάτωσης, αγανάκτησης, ανησυχίας και δυσκολεύεστε να τιθασεύσετε το θυμό σας, αν αισθάνεστε ντροπή, ενοχές για τη συμπεριφορά σας, όντας μόνιμα θυμωμένοι, ίσως θα ήταν καλό να αρχίσετε να σκέφτεστε να ζητήσετε βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Μέσα από την ψυχοθεραπευτική διαδικασία θα μπορέσετε να βάλετε να εκλογικεύσετε το συναίσθημα, να μετουσιώσετε την ενέργεια(- αρνητική) με την οποία σας φορτίζει ο θυμός, να την μετουσιώσετε σε ενέργεια(+θετική) και να τη διοχετεύσετε σε δημιουργικές κι όχι καταστροφικές επιλογές, πρακτικές, συμπεριφορές.
Αρχίστε από σήμερα ...
Να διοχετεύετε την περίσσεια σας "αρνητική" ενέργεια στην άσκηση του σώματός σας. Όταν νιώθετε ότι αρχίζετε να θυμώνετε, αυτό αποτελεί μία διέξοδος αποφόρτισης και απαλλαγής από "αρνητικά φορτία", ιδίως όταν νιώθετε ότι είστε έτοιμοι να "εκραγείτε". Κάντε μια λοιπόν μία μεγάλη βόλτα, όταν είστε εκνευρισμένοι ή βάλτε στη ζωή σας ιδιαίτερα "δυναμικά¨αθλήματα, όπως το τζόγγινγκ, η κολύμβηση , το μπάσκετ., για να...εκτονωθείτε Είναι καλό να επιλέξετε κάτι που θα οδηγεί σε χαλάρωση, ενδυνάμωση, τόνωση και ενίσχυση της αυτοσυγκέντρωσή σας..
Να παίρνετε βαθιές ανάσες, οραματισθείτε. Μία ειδυλλιακή και γαλήνια σκηνή(ονειρεμένα τοπία, θετικές καταστάσεις, ευχάριστες αναμνήσεις)ή νοερά που ανακαλείτε στη μνήμη σας μία λέξη ή φράση που σας ηρεμεί , που κάτι σημαίνει ή συμβολίζει για εσάς, μπορεί να σας χαλαρώσει. Μπορείτε επίσης να ακούσετε μουσική, να ζωγραφίσετε, να αρχίσετε ένα ημερολόγιο ή να προσευχηθείτε.
Να σκέπτεστε προσεκτικά πριν μιλήσετε. Στόχος σας είναι να μην πείτε κάτι για το οποίο αργότερα θα μετανιώσετε.
Να συνεργάζεστε. Ακόμα και με τον άνθρωπο που σας εκνευρίζει, για να ανεύρετε πιθανές λύσεις στο πρόβλημα που έχετε μαζί του.
Να συγχωρείτε. Ακόμα και αυτόν/-η που αντιδικήσατε, διαπληκτιστήκατε, συγκρουστήκατε.
Μην μισείτε κανένα. Αγνοήστε την αρειμάνια,πολεμοχαρή "εσωτερική φωνή" που σας ωθεί στο να εκδηλώσετε επιθετικότητα, εκδικητικότητα, ρεβανσισμό.
Να χρησιμοποιείτε το χιούμορ. Σημαντικό για να διασκεδάζετε τον θυμό σας. Μακριά από τον σαρκασμό, ή τα σκωπτικά και ειρωνικά σχόλια. Αυτός ο τρόπος εκτόνωσης του θυμού αποτελεί απλώς μία ακόμα μορφή ανθυγιεινής έκφρασης του θυμού που παρατείνει το πρόβλημα.
Να κρατάτε ένα "ημερολόγιο θυμού". Απαραίτητο για να καταγράφετε τις καταστάσεις που σας εξοργίσουν, ώστε να τροποποιείτε αναλόγως τις αντιδράσεις σας.
Να θυμάστε ότι δεν είναι κακό να νιώθετε θυμωμένοι. Αντιθέτως, εάν προσπαθήσετε να καταστείλετε ή να αρνηθείτε τον θυμό σας, μπορεί να έρθετε αντιμέτωποι με ψυχοσωματικά προβλήματα, όπως: πονοκέφαλο, κατάθλιψη, στρες και διαταραχές ύπνου ή ορέξεως. Μπορεί επίσης κάποια στιγμή να ξεσπάσετε παρορμητικά, σπασμωδικά, παροξυσμικά.
Να χρησιμοποιείτε την τεχνική του timeout(διάλειμμα). Αν δείτε πως κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης νιώθετε να σας διακατέχει θυμός, άγχος και ένταση, δώστε στον εαυτό σας χρόνο για ένα διάλειμμα. Απομακρυνθείτε από τον χώρο λέγοντας για π.χ. ‘Χρειάζομαι λίγη ώρα για να επεξεργαστώ αυτά που συζητήσαμε. Θα ήθελα να συνεχίσω τη συζήτηση σε λίγο, δεν νιώθω πολύ καλά ή ‘νιώθω πολύ θυμωμένη/-ος αυτή τη στιγμή. Θα λύσουμε το θέμα λίγο αργότερα. Βέβαια, αυτό δε σημαίνει πως θα αποφύγεις την κατάσταση που σε δυσκολεύει. Είναι σημαντικό να μην ξεχάσεις να επανέλθεις στο θέμα όταν θα είσαι πιο ήρεμος/-η, νηφάλιος/-α.
Να μετράτε μέχρι το 10. Δεν πρόκειται για μια συμβουλή μόνο για παιδιά. Συχνά, πάνω στο θυμό μας λέμε πράγματα που "πληγώνουν", δίχως στην πραγματικότητα να είναι αυτός ο απώτερος στόχος μας. Ωστόσο, μια σκληρή κουβέντα μπορεί να πληγώσει, να πονέσει, να χαραχθεί ανεξίτηλα στη μνήμη του ανθρώπου στο οποίο απευθυνόμαστε και να φέρουμε για αυτό βαρύ άγος και βάρος(άχθος) στη συνείδησή μας. Επομένως, πάρτε λίγο χρόνο μετρώντας μέχρι το 10, ανασυγκροτήστε τις σκέψεις σου και μετά δώσε την απάντησή σου.
Να Δημιουργείτε τη δική σας "χαλαρωτική" εικόνα. Το μυαλό μας δεν μπορεί να επικεντρωθεί ταυτόχρονα σε δύο αντίθετες σκέψεις (μία αρνητική και μία θετική). Έτσι, πάρε μερικές βαθιές, αργές αναπνοές και επικεντρώσου σε μια εικόνα που σε ηρεμεί και σε γεμίζει με ευχάριστα συναισθήματα. Προσπάθησε η αναπνοή σου να είναι σπλαχνική και όχι διαφραγματική, καθώς η πρώτη μπορεί να σε οδηγήσει ακόμα και σε βαθειά χαλάρωση εάν την εφαρμόσεις για τουλάχιστον 10 λεπτά.
Να αναζητείτε τις "πηγές" του θυμού σας. Είναι σημαντικό να κατανοήσεις όχι μόνο τι συμβαίνει όταν θυμώνεις, αλλά και για πιο λόγο συμβαίνει. Συχνά, είμαστε θυμωμένοι για μέρες, βδομάδες ακόμα και για χρόνια, ξεχνώντας ακόμα και την αιτία του θυμού μας. Αναρωτήσου, λοιπόν, "Από πηγάζει όλος αυτός ο χείμαρρος οργής, αρνητισμού.δυσανασχέτηση, δυσαρέσκεια;" Μήπως πρέπει να γίνω πιο συγκαταβατικός, πιο μειλίχιος; ‘Μήπως προσπαθώ υπερβολικά να έχω τον έλεγχο των καταστάσεων’», Μήπως το προσωπείο του άτεγκτου και του απόλυτου με οδηγεί στο να φαίνομαι "απεχθής","αποκρουστικός", "αντιπαθής", "φορτικός", "πληκτικός". Μήπως με τη συμπεριφορά μου τελικά το μόνο που καταφέρνω είναι να τους διώχνω όλους από κοντά μου και τελικά να απομείνω μόνος/-η; Μήπως ξεπερνώ τα όρια της αντοχής και ανοχής των άλλων;’Μήπως ο "βιτριολικός" και δηκτικός τρόπος σκέψης μου, ομιλίας μου και φέρεσθαι δηλητηριάζει την ατμόσφαιρα για όποιον βρίσκεται δίπλα μου;
Μην επενδύετε στην αυτοκριτική ή στον αυτο-κριτικό απολογισμό σφαλμάτων. Το να διερωτάσαι τι ήταν αυτό που έκανες λάθος 'η τι θα μπορούσες να έχεις κάνει και δεν έκανες, δίχως να "αυτομαστιγώνεσαι", να τονίζεις με "μεγεθυντικό φακό" τα όποια αρνητικά και δίχως διάθεση εσωτερικής αντιπαλότητας και ρήξης με τον εαυτό σας, ενοχικότητας και ενδοτικότητας σε δίκη προθέσεων και διάθεση ψόγου, επίπληξης και "κατηγορώ", σας βοηθάει να πετύχετε "μαχητική παραίτηση" από στρεβλό τρόπο σκέψης, να απαλλαχθείτε από μάταιους εγωισμούς και υπερφίαλες εγωπάθειες, να απεμπλακείτε από ένα φαύλο κύκλο "παρεξηγήσεων" και "πικρόχολων αντεγκλίσεων" με απόρροια την ψυχική φθορά και καταβολή σας και να κατακτήσετε την αταραξία, εσωτερική γαλήνη, συναισθηματική ισορροπία και τέλος την ψυχική "κάθαρση".
Να Δημιουργείτε "υποστηρικτικά δίκτυα", "ομάδες ομολόγων". Ζωτικής σημασίας διότι θα μπορείτε να καταφύγετε, να απευθυνθείτε, να μοιραστείτε τις εμπειρίες, τα βιώματα σας και σταδιακά να βγείτε από το μονοπάτι της μοναχικής πορείας και να έχετε συνταξιδιώτες καλούς φίλους "συνοδοιπόρους¨ σε όλα όσα σας απασχολούν μέσα από την κουβέντα και την εκδήλωση των συναισθημάτων σου.
Να επιδοθείτε στον διαλογισμό. Βοηθάει στη χαλάρωση του σώματος, αλλά συμβάλλει στην κατανόηση των όσων νιώθεις στο εδώ και τώρα με στόχο την αποτελεσματική διαχείρισή τους. Συμβάλλει θετικά στο συμφιλιωθείτε με δικά σας λάθη του παρελθόντος, αλλά και να βρείτε τη δύναμη να συγχωρήσετε τους γύρω σας και να προχωρήσετε στη ζωή σας δίχως δογματικές παρωπίδες , εμμονές και παρωχημένες αντιλήψεις που σε απομακρύνουν από το αδράξεις την ευκαιρία να γίνεις ευτυχής. Γιατί η ευτυχία δεν είναι ένα άπιαστο πουλί απλά θα πρέπει να μάθουμε και εμείς να πετάμε, να ανοίξουμε τα φτερά μας και να βρεθούμε στον έβδομο ουρανό της ευτυχίας που σας αξίζει.
Να αναζητείτε λύσεις. Αντί να επικεντρώνεστε μόνο στο ότι οι καταστάσεις σας κάνουν να οργίζεστε, περιοριστείτε απλά στο να βρείτε την πιο πρόσφορη λύση στο επίμαχο πρόβλημα. Θυμήσου... Ο θυμός δεν είναι η λύση. Ίσα ίσα, μπορεί να κάνει τα πράγματα χειρότερα
Να ζητάτε την βοήθεια ενός ειδικού. Η "διαχείριση" του θυμού, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Αναζήτησε τη βοήθεια ενός ειδικού στην περίπτωση που ο θυμός σου βγαίνει συχνά εκτός ελέγχου, πληγώνοντας τους γύρω σου και προκαλώντας ενοχές και πικρία.
Και να θυμάστε ότι...
‘Ο καθένας μπορεί εύκολα να θυμώσει. Μα να θυμώσει κανείς τότε που πρέπει, στο βαθμό που είναι σωστό, στον κατάλληλο χρόνο, για ένα δίκαιο ζήτημα, και με το σωστό τρόπο, δεν είναι στο χέρι του καθενός κι ούτε είναι εύκολο πράγμα.’ - Αριστοτέλης
