Μία αναδρομή στις εργασίες που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι στιγμής στον τύμβο του Λόφου Καστά στην Αμφίπολη, έκανε πριν λίγο η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών, Κατερίνα Περιστέρη, σε ημερίδα που οργανώνεται στο Υπουργείο Πολιτισμού.
Στην αναλυτική παρουσίαση που έκανε η κ. Περιστέρη και οι συνάδελφοί της στην ανασκαφή του Τύμβου Καστά, κ. Μιχάλης Λεφαντζής αρχιτέκτονας και κ. Δημήτρης Εγγλέζος, πολιτικός μηχανικός, φωτίστηκαν πολλές πτυχές του σπουδαίου μνημείου.
Σχετικά με τον σκελετό και την ταυτότητα του νεκρού, τα θέματα που συγκέντρωσαν τις περισσότερες ερωτήσεις στην παρουσίαση, η κα Περιστέρη ανέφερε ότι η παρουσία του Λέοντα στην κορυφή του Τύμβου την οδηγεί στο συμπέρασμα ότι «θα μπορούσε να είναι κάποιος στρατηγός του Μεγαλέξανδρου».
Επίσης, απαντώντας σε ερωτήσεις, η κα Περιστέρη ανέφερε ότι μεταξύ των κινητών ευρημάτων που προέκυψαν από την ανασκαφή, υπάρχουν και νομίσματα της εποχής του Μέγα Αλέξανδρου, τα οποία όμως όπως σημείωσε, κυκλοφορούσαν ευρέως και για αιώνες αργότερα.
Η κα Περιστέρη δεν έδωσε περισσότερα στοιχεία για την ταυτότητα του νεκρού, καθώς όπως είπε αυτά θα μας τα δώσουν τα ανθρωπολογικά δεδομένα. Όπως είπε, "η ανασκαφή έδωσε υπέροχα ευρήματα και αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε στάδιο της μελέτης τους. Τα αποτελέσματα θα μας δώσουν στοιχεία για να συνεχίζουμε αυτό το υπέροχο ταξίδι" κατέληξε.
Η κα Περιστέρη δήλωσε βέβαιη ότι ο Λέων της Αμφίπολης βρισκόταν στην κορυφή του Τύμβου. Στο χώρο του Λέοντα όπως είναι σήμερα έχουμε κομμάτια που ανήκαν στην αρχική μορφή της βάσης του, τα οποία είναι όμοια με τους δόμους του περιβόλου.
Αναφερόμενη στις περιπτώσεις βανδαλισμών και τυμβωρυχίας, η κα Περιστέρη αναφέρθηκε στο ζήτημα του προσώπου της δεξιάς Καρυάτιδας, που έχει καταστραφεί.
Η επικεφαλής της ανασκαφής παρουσίασε φωτογραφία από μια μαρμάρινη δοκό του επιστυλίου που βρέθηκε στο έδαφος του τάφου.
Η δοκός αυτή του επιστυλίου, αυτό που βρισκόταν πάνω από τις Καρυάτιδες, πέφτοντας, κατέστρεψε το κεφάλι της μίας Κόρης (αυτής που βρίσκεται δεξιά), οδηγώντας έτσι την ανασκαφική ομάδα στο συμπέρασμα ότι η εκδοχή περί βανδαλισμού του συγκεκριμένου αγάλματος αποκλείεται.
'Ενα δοκάρι, πιθανότατα από το επιστύλιο που βρίσκεται πίσω απο τις Καρυάτιδες, στο ταφικό μνημείο του Καστά στην Αμφίπολη, κατέστρεψε το πρόσωπο της δεξιάς Καρυάτιδας, ανέφερε, μεταξύ αλλων, η Κ. Περιστέρη, κατά τη διάρκεια των επιστημονικών ανακοινώσεων για τις ανασκαφικές εργασίες στον Τύμβο Καστά στην Αμφίπολη, σήμερα στο αμφιθέατρο του υπουργείου Πολιτισμού.
Υπενθυμίζεται ότι, ο αρχιτέκτονας Μιχ. Λεφαντζής, θα μιλήσει για τη «σχέση του Λέοντος με τον Τύμβο της Αμφίπολης: Αρχιτεκτονικές και οικοδομικές προσεγγίσεις», ενώ ο πολιτικός μηχανικός Δημ. Εγγλέζος θ' αναφερθεί στον «ρόλο του πολιτικού μηχανικού κατά την αποκάλυψη του Ταφικού Μνημείου στον Τύμβο Καστά: Παρουσίαση προσωρινών στερεωτικών εργασιών και αναλύσεις για την ερμηνεία και τον έλεγχο ιστορικών υποθέσεων».
Τη συζήτηση συντονίζουν ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Βασίλης Λαμπρινουδάκης, και ο αρχαιολόγος, διευθυντής Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Νίκος Σταμπουλίδης.
Λεφαντζής: Υπάρχει σχέση χρυσής τομής ανάμεσα στα μέλη του περιβόλου και σε εκείνα του Λέοντα
Αμέσως μετά την κα Περιστέρη, το λόγο ο αρχιτέκτονας Μιχάλης Λεφαντζής, που αναφέρθηκε στον Λέοντα και τη σχέση του με τον Τύμβο.
Ο κ. Λεφαντζής ξεκίνησε μάλιστα αναφέροντας μια ιστορική μαρτυρία: Το 1916 μια βρετανική ταξιαρχία ετοιμαζόταν να μεταφέρει 1000 κομμάτια από τον περίβολο, μαζί με τον Λέοντα, στη Βρετανία. Οι Βούλγαροι και οι Αυστριακοί επιτέθηκαν στις φορτηγίδες οι οποίες ναυάγησαν, οπότε τα αρχαία μέλη σώθηκαν - αν και παρέμειναν στο βυθό του Στρυμόνα.
Οι δόμοι του περιβόλου λαξεύτηκαν επί τόπου, ώστε να προσαρμόζονται ακριβώς ο ένας στον άλλον, εξήγησε για το εντυπωσιακό μνημείο ο κος Λεφαντζής, ενώ τόνισε ότι η βάση του Λέοντα όπως είναι σήμερα, κατά την άποψη του, είναι εσφαλμένη. Αυτό διότι ο Broneer που έκανε την αναστήλωση, χρησιμοποίησε οριζοντίως, σαν σκαλοπάτια, κομμάτια του Περιβόλου από τον Τύμβο Καστά.
Ο κος Λεφαντζής αποκάλυψε ακόμα ότι κάτοικοι της περιοχής επιστρέφουν κρυφά κομμάτια από τον περίβολο, τα οποία κρατούσαν στα σπίτι τους! «Ξαφνικά αυξάνεται ο αριθμός των αρχαιολογικών ευρημάτων, ως δια μαγείας», λέει ο κος Λεφαντζής
Ο αρχιτέκτονας κατόπιν αναφέρθηκε στον περίβολο, ο οποίος σε κάτοψη, εμφανίζεται ως κυκλικός, στο χώρο όμως είναι ελλειψοειδής, με δύο κέντρα και κλίση από βορρά προς νότο, διότι έπρεπε, όπως εξήγησε, ακόμη και αυτός να έχει ρύση: «Υπάρχει σχέση χρυσής τομής ανάμεσα στα μέλη του περιβόλου και σε εκείνα του Λέοντα» αναφέρει ο αρχιτέκτονας, επομένως, κατά τον κ. Λεφαντζή, υπάρχει ταύτιση του μνημείου με το λιοντάρι.
Το άγαλμα του Λέοντα κοιτούσε νοτιοανατολικά, τόνισε ο κ. Λεφαντζής, ο οποίος θεμελίωσε αναλυτικά, με γεωμετρικά και μαθηματικά στοιχεία το γιατί ο Λέων βρισκόταν στην κορυφή του Τύμβου. Οπως φαίνεται από το τοπογραφικό του Τύμβου, το ταφικό μνημείο δεν είχε κατεύθυνση ακριβώς προς το κέντρο του λόφου, αλλά αναπτύσσεται από την περιφέρεια προς το εσωτερικό, κάπως λοξά και ελαφρώς προς τα ανατολικά.
Ο κ. Λεφαντζής παρουσίασε ακόμα διαφάνειες με αναπαράσταση των εργασιών κατά την αρχαία εποχή. Όπως αναφέρει, θεωρεί ότι οι σχεδίες που μετέφεραν τους όγκους μαρμάρου μέσω του Στρυμόνα, χρησιμοποιήθηκαν επίσης ως ικριώματα για την κατασκευή του Λέοντα στην κορυφή.
Τέλος, ο κ. Λεφαντζής ανέφερε ότι το μνημείο μπαζώθηκε κατά την ρωμαϊκή περίοδο.
Εγγλέζος: Το πιο σημαντικό μέρος του μνημείου θα μπορούσε να έχει καταρρεύσει
«Τεχνικό έργο με εκσκαφή και επίχωση (cut and cover)» χαρακτηρίζει στην τεχνική ορολογία το μνημείο ο πολιτικός μηχανικός κ. Δημήτρης Εγγλέζος, που εξήγησε πώς υποστηλώθηκε και σε τι κατάσταση βρισκόταν ο Τύμβος Καστά.
«Με απλά λόγια, με ένα μικρό σφάλμα ή καθυστέρηση, το πιο σημαντικό μέρος του μνημείου θα μπορούσε να έχει καταρρεύσει και να ξαναθαφτεί στο χώμα για δεύτερη φορά, ενδεχομένως καταπλακώνοντας και σημερινά θύματα, αναφέρει ο πολιτικός μηχανικός που ήταν υπεύθυνος για την υποστήλωση του μνημείου», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Στην πράξη, όπως είπε ο κ. Εγγλέζος, τουλάχιστον δέκα κομμάτια από την οροφή του τρίτου θαλάμου έπεσαν κατά την είσοδο της ερευνητικής ομάδας. Ακόμα ανέφερε ότι χρησιμοποιήθηκαν 180 τμήματα ικριωμάτων ώστε να δημιουργηθεί ένα ικανό να κρατήσει την οροφή χωροδικτύωμα.
Μενδώνη: Έχουμε βρει το κρανίο, τη γνάθο και πολλά οστά
Χωρίς να είναι προγραμματισμένο, στο τέλος της μαραθώνιας παρουσίασης, πήρε το λόγο η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη,παρακινούμενη «τόσο από τις ερωτήσεις, όσο και από τις απαντήσεις», όπως τόνισε με έμφαση - κάτι που ερμηνεύτηκε ως «καρφί» προς την επίμονη άρνηση της κας Περιστέρη να δώσει περισσότερες διευκρινίσεις για το σκελετό, αλλά και τη σύγχυση που προκλήθηκε από την αναφορά της επικεφαλής αρχαιολόγου σε «εθελοντές» στην ανασκαφή.
Η κ. Μενδώνη εξήγησε ότι το κρανίο του σκελετού βρέθηκε σε μικρή απόσταση από το όρυγμα, ακριβώς έξω από το όρυγμα βρέθηκε η γνάθος καθώς και ότι υπάρχουν πολλά οστά, όμως η λεκάνη έχει βρεθεί θρυμματισμένη από πτώση λίθων και έτσι είναι αδύνατον να διαγνωστεί αμέσως το φύλο του νεκρού.
Αφορμής δοθείσης, η κα Μενδώνη επεσήμανε ότι είναι τεράστιας σημασίας η σύνθεση μιας ομάδας επιστημόνων που θα αναλάβει με ενιαία ανθρωπολογική προσέγγιση τη μελέτη του σκελετού, γι' αυτό και καθυστερεί η σχετική ανάθεση, έως ότου εντοπιστεί αυτή η ομάδα.
Λόγω κόπωσης, μάλλον, λέει η κα Μενδώνη, η κα Περιστέρη αναφέρθηκε σεεθελοντές, ενώ στην ουσία επρόκειτο μόνο για μία και μόνη συνεργάτιδά της. Η γ.γ. του ΥΠΠΟ διέψευσε ότι υπάρχει ζήτημα εθελοντών στην ανασκαφή. Το συνεργείο απαρτίστηκε από μόνιμους εργατοτεχνίτες του ΥΠΠΟ, τόνισε.
Η κα Μενδώνη είπε ακόμα ότι για το τυπικό του πράγματος, έχει εδώ και δύο μήνες ζητήσει από την κα Περιστέρη να ετοιμάσει τον φάκελο ώστε η ανασκαφή στον Τύμβο Καστά να χαρακτηριστεί ως συστηματική, καθώς επί του παρόντος θεωρείται σωστική. Όμως, ύστερα από την αποκάλυψη των πρώτων αγαλμάτων, ήταν απολύτως δικαιολογημένη, ούτως ή άλλως, η σωστική επιχείρηση, συμπλήρωσε.
Τέλος, η κυρία Μενδώνη ανέφερε ότι ακόμη και οι λάμπες που χρησιμοποιήθηκαν στην ανασκαφή ήταν τύπου ορυχείου, λόγω των ειδικών συνθηκών στον Τύμβο Καστά. Γι' αυτό και ενεπλάκη η Εγνατία ΑΕ, κατόπιν πρόσκλησης της κας Μενδώνη, ενώ τόνισε ότι η Εγνατία ΑΕ δεν είναι ιδιωτική εταιρία.
